Uyarılma ve Uyarıcı Tekrarının Etkileri (Psikoloji)
UYARILMA VE UYARICI TEKRARININ ETKİLERİ
Yetersiz Uyarılma: İç ve dış uyarıcıların organizmada herhangi bir tepki oluşturmaması durumudur. İki nedenle ortaya çıkar:
1. Uyarıcının şiddeti duyum eşiği sınırları dışında ve ya alt eşiğe yakın düzeyde olması; Bu durumda uyarım olmaz. Örneğin 20 frekansın altındaki sesleri duyamayız ve ya televizyonda ilgi çekici bir film izlerken kapının çalındığını işitemeyebiliriz.
2. Alışkın olduğumuz ışık, ses v.b. uyarıcılardan uzun süre yoksun kalınması; uzun süre hücre hapsinde kalanların günlük yaşamda alışkın oldukları uyarıcılardan yoksun kalmaları nedeniyle yetersiz uyarım ortaya çıkar.
Yetersiz uyarılma organizmanın normal yaşama gücünü kaybetmesine, algı bozukluklarına, davranış bozukluklarına, uyumsuzluğa yol açar.
Aşırı Uyarılma: Bir dış ya da iç uyarıcının organizmayı normal şiddet ve sürenin üstünde etkilemesidir. İki nedenle ortaya çıkar:
1. Uyarıcının şiddetinin yüksek olması, şiddetli ses, basınç, ışık vb.
2. Alışılmıştan çok uyarım almak, Büyük kentlerdeki trafik, hava kirliliği, gürültü vb.
Aşırı uyarılma altında zorlanan organizma bu durumdan kurtulmak ister. Eğer kurtulmayı başaramamışsa organizma yorgun düşer, uyum bozulur, huzursuzluk ve gerilime yol açar. Bazen de duyarsızlaşarak hiçbir tepki göstermez.
Alışma: Alışma bir uyarıcının tekrarlanması sonucu ortaya çıkar. Duyu organlarının uzun süre karanlık, koku, gürültü gibi aynı uyarıcı ile karşı karşıya kalması sonucu organizmada uyarıcının ilk etkisini, şiddetini yitirmesi durumudur. dersimiz.com Örneğin karanlığa alışma, gürültüye alışma, saatin “tik tak”larına alışma, sürdüğümüz parfümün kokusunu hissetmemeye başlama gibi.
Duyarsızlaşma: Bu durum da uyarıcıların tekrarlanması sonucu ortaya çıkar. Bireyin aşırı üzüntü, acı, sevinç gibi (duygusal ) iç uyarıcılarla tekrar tekrar karşılaşması sonucunda önceleri gösterdiği duygusal davranışın zayıflama durumudur. Örneğin sürekli azarlanan bir çocuğun artık bu azardan etkilenmemesi, ilk hastası ölen doktor çok üzülür fakat bu olaylar tekrarlandıkça ilk tepkisine göre duyarsızlaşmaya başlar.
Duyarlılaşma: Duyarlılaşmada da uyarıcı tekrarı söz konusudur. Tekrarlanan uyarıcıya karşı ortaya çıkan davranış giderek kuvvetlenir. Ör: Üst komşunun gürültüsü başlangıçta fazla etki etmezken sonradan en ufak bir sese bile aşırı tepki göstermek veya sınıfın gürültüsüne.
**Alışma duyu organlarında oluşan bir durumken duyarsızlaşma duygularda oluşan bir durumdur.
Ekleyen : Nuray TAN