Ders Notları, Konu özetleri

ÜLKEMİZDE NÜFUS

Nüfus: Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır.

Nüfus Yoğunluğu: Bir yerde kilometre kareye düşen insan sayısıdır. Belli bir alanda yaşayan nüfusun, o alana oranıdır. Ülkenin genişliği ve toplam nüfus hakkında bilgi verir. Kişi/km² olarak gösterilir. Nüfus yoğunluğunu bulmak için;

Nüfus Yoğunluğu = Toplam İnsan Sayısı / Yüzölçümü

- Osmanlı Devletinde ilk nüfus sayımını II. Mahmut Yaptırmıştır (1831). Amacı askere alınacak erkek sayısını tespit ve vergi toplanacak kişileri belirlemekti.

- Türkiye Cumhuriyetinde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapıldı. İkinci olarak 1935 yılında yapıldı. Bundan sonra 1990 yılına kadar 5 yılda bir nüfus sayımı yapıldı. 1990’dan sonra 10 yılda yapılması kararlaştırıldı.

- Ülkemizde nüfus sayımını TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) yapar. TÜİK’in eski adı DİE’dir (Devlet İstatistik Enstitüsü ) .

- Genel nüfus sayımları yurdumuzda bulunan insanların sayısını ve niteliklerini belirlemek için yapılır. Yani nüfusun yaş ve cinsiyet durumu, okuryazarlık ve öğrenim durumu, iş durumu, medeni durumu, köy ve kentsel durumu tespit eder.

Nüfus Sayımı sonucunda şu bilgilere ulaşılır

1 - Yaşayan insan sayısı     2 - Nüfusun eğitim-öğretim durumu  3 - Nüfusun yaş durumu  4 - Nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılımı   5 - Kırsal ve Kentsel nüfus bilgileri  6 - Nüfusun medeni durumu   7 - Çalışan insan sayısı

Nüfus Artışı: Sınırları belli bir alanda, belirli bir süre içinde meydana gelen insan sayısındaki çoğalmaya denir. Bir yerdeki nüfus artışı; doğumlara, ölümlere, göçlere, sağlık ve beslenme olanaklarının artmasına bağlıdır. Bir yerde doğum oranı ölüm oranından fazla ise orada nüfus artışı var demektir. Nüfusun bu şekilde çoğalmasına Doğal Nüfus Artışı denir.

Nüfus Artışının Sonuçları

• İşsizliğin artar
• Üretimin yetersiz kalır
• İç ve dış göçlerin artar
• Gecekondulaşma olur
• Doğal kaynakların azalır
• Çevre sorunlarına neden olur
• Sağlık ve eğitim hizmetleri zorlaşır
• Elektrik, su ve ulaşım hizmetleri aksar
• Ülkenin kalkınma hızının yavaşlar
• Kişi başına düşen milli gelirin azalır

            Türkiye’de nüfusun ve nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölge; Marmara Bölgesi, en az olduğu bölge; Doğu Anadolu Bölgesi’dir.

Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

Fiziki Faktörler : İklim özellikleri, Yer şekilleri, Toprak özellikleri, Su kaynakları

Beşeri Faktörler : Sanayileşme, Tarım, Yeraltı kaynaklarının işletilmesi, Ticaret, Turizm, Ulaşım

NOT: Nüfus dağılımında beşeri faktörler daha çok etkiliyse, o ülke sanayileşmiş ve gelişmiş ülke demektir.

NOT: 2006 yılından itibaren nüfus sayım sistemi değişmiş, adrese dayalı nüfus sayımı yapılmaya başlanmıştır (vatandaşlık numarası esas alınarak).

TÜRKİYE'DE NÜFUS DAĞILIŞI

* Türkiye'de kıyı kesimleri, iklimin elverişli olmasından dolayı tarımsal etkinlikler için uygun koşullar oluşturur. Bu nedenle kıyı kesimlerinde nüfus yoğunluğu fazladır.

* Kışları çok soğuk geçen yüksek ve engebeli alanlar ile kuraklığın yaygın olduğu kesim­lerde nüfus yoğunluğu azdır.

Türkiye'de Nüfusun Yoğun Olduğu Kesimler : Çatalca-Kocaeli Bölümü başta olmak üzere Marmara Bölgesi, Ege Bölümü, Çukurova ve Akdeniz kıyı kesimi, Doğu Karadeniz'in kıyı kesimleri, İç kesimlerde verimli alüvyal ovalar.

Türkiye'de Nüfusun Seyrek Olduğu Kesimler : Doğu Karadeniz'in iç kesimleri, Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki yüksek platolar, Hakkari Bölümü(Doğu Anadolu), Menteşe Yöresi(Akdeniz), Teke ve Taşeli platoları(Akdeniz), Yıldız Dağları Bölümü(Marmara)

DEVLET VATANDAŞ ELELE

Devlet insanların eğitim, sağlık gibi imkânlarını karşılar. Ancak gönüllü vatandaşlar da devlete yardım ederek okul, hastane gibi devlet kurumu yaptırarak devlete yardım edebilir. Ya da dernek vakıflar aracılığıyla kişilere veya öğrencilere maddi ve manevi yardımda bulunabilir.

- “Haydi Kızlar Okula” kampanyası ile okul çağındaki bir çok kız öğrencinin okuması sağlanmıştır.

- “Temel Eğitime Destek” kampanyası ile vatandaş ile devlet okullar yapmakta, onarmakta, ekonomik durumu zayıf öğrencileri okutmaktadır.

- Darüşşafaka Cemiyeti kendi okullarını açarak genelde babası olmayan çocukları alarak okutmaktadır. Bu görevi topladığı bağışlarla yerine getirmektedir.

- ÇATOM (Çok Amaçlı Toplum Merkezi) GAP projesi kapsamında Güney Doğu Anadolu’daki illerde kurulmuştur amacı kız ve kadınlara kurslar açarak onlara meslek edindirmektir.

Devlete bağlı sosyal güvenlik kurumları: Sosyal güvenlik kurumlarının amacı insanların emekli olmasını sağlamaktır. Devletimiz her vatandaşının devlet güvenlik kurumlarına kayıtlı olmasını sağlamaya çalışmaktadır. Sigortasız işçi çalıştıran kurumları uyarmakta veya cezalandırmaktadır.

1- Emekli Sandığı: Memurların bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumudur.

2- Bağ-Kur: Esnaf ve sanatkarların bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumudur.

3- SSK: Özel kurumlarda, veya fabrikalarda  çalışanların bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumudur.

 

MERHABA DOYDUĞUM TOPRAK

Göç: İnsanların bir yerden başka yere taşınmasına göç denir. Yer değiştirmeler ülke içinde olursa “iç göç” ; ülke dışına olursa “dış göç” denir. 

İç Göçün Temel Sebepleri: Ekonomik imkânlar, eğitim imkânları, kan davası, terör gibi olaylar etkilidir.

Mevsimlik Göç: Kişilerin belli süreler için başka yerlere giderek çalışması sonra yerine dönmesidir.

Beyin Göçü: Doktor, mühendis, bilim adamı gibi yetişmiş kişilerin başka ülkelerde çalışmasına beyin göçü denir.

Beyin göçü ülkenin gelişmesini yavaşlatır. Beyin göçünün sebepleri ülkede imkanların sınırlı olması, devletin ilgisizliği, ülkedeki kanuni düzenlemelerin yetersiz yada karmaşık olmasıdır.

Kırsal Yerlerden Kentlere Göçün Nedenleri:

1- Tarımda makineleşmenin artması    

 2- Hızlı nüfus artışı

3- Kentlerdeki iş olanakları                 

4- Kentlerdeki eğitim ve sağlık olanakları

- En çok göçü Karadeniz ve Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri verir. Göç veren başlıca iller; Artvin, Kars, Gümüşhane, Sinop, Kastamonu, Siirt, Trabzon, Kırklareli ve Rize’dir.

- En çok göç alan yerler; İstanbul, İzmir, Adana, mersin gibi büyük ve sanayisi gelişmiş illerdir

Kentlere Göçün Sonuçları:

1- Kentlerde altyapı ve eğitim sorunları oluşur.

2- Gecekondulaşma sorunu.

3- Çevre kirliliği ve gürültü kirliliği.                  

4-  Çevreye uyum sorunu yaşanması (kültür çatışması)

5- Doğal çevrenin bozulması                                

6- Yol, su, elektrik, sağlık kuruluşlarının yetersizliği.

Yerleşme Ve Seyahat Özgürlüğü: Anayasamızın 23. maddesi gereğince istediği yere yerleşebilir veya seyahat edebilir. Ancak bu hakları savaş, terör, salgın hastalık, tarihi eser bölgelerine zarar vermemek gibi nedenlerle bu hakları kanunlarla kısıtlanabilir.

- İnsanlar salgın hastalık olan yerlere, tarihi eser kalıntıları olan yerlere (sit alanları), hazine ve ya özel arazilere yerleşemez.

- Seyahat hakkı ise kişinin suç işlenmesi, sağlın hastalık bölgelerine gitme veya ayrılma gibi durumlarda kısıtlanabilir.

Ekleyen : dersimiz.com