Türkiye'nin Matematik-Özel Konumunun Sonuçları - Türkiye'de Jeolojik Süreç
TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMU VE SONUÇLARI:
1. Enlemlerinin Sonuçları: ( 36°- 42° Kuzey Paralelleri)
Güneyden kuzeye doğru gidildikçe; Güneş ışınlarının yere düşme açısı daralır. Ortalama hava sıcaklıkları azalır. Çizgisel dönüş hızı azalır. Bu yüzden alacakaranlık süresi uzar. Deniz suyu sıcaklığı, tuzluluğu ve yoğunluğu azalır. Gölge boyu uzar. 21 Haziran’da gündüz süresi, 21 Aralık’ta gece süresi uzar.
Kuzey yarım kürede bulunduğu için;
21 Haziran’da en uzun gündüz; 21 Aralık’ta en uzun gece yaşanır. En kısa gölge boyu 21 Haziran’da; en uzun gölge boyu 21 Aralık’ta görülür. 21 Haziran’da yaz; 21 Aralık’ta kış mevsimi başlar. Güneyinden sıcak, kuzeyinden soğuk rüzgârlar etkilidir. Dönenceler dışında bulunduğu için; Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez ve bu yüzden gölge boyu hiç sıfır olmaz Orta kuşakta bulunduğu için; Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. Cephe yağışları görülür. Batı rüzgârları etkisindedir. Akdeniz iklim kuşağındadır. (30°- 40° arası) Yıl içinde sıcaklık değişimi fazladır.
2. Boylamlarının Sonuçları: (26°-45° Doğu Meridyenleri)
En doğusu ile en batısı arasında 76 dakika zaman farkı bulunur. 2.(İzmit – Kış) ve 3. (Iğdır – Yaz) Saat dilimleri kullanılır. Doğusuna doğru gidildikçe yerel saat daha ileri; güneşin doğuş batış saatleri daha erken olur.
TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI:
Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları arasında yer alır. Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada ülkesidir. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarına sahiptir. Ortadoğu ve Kafkas petrol ülkelerine komşudur. Alp-Himalaya kıvrım sistemi içinde yer aldığı için ortalama yükselti ve engebe fazla, kırıklı yapılar yaygın, sıcak su kaynağı fazla ve deprem riski yüksek bir ülkedir. Batısından doğusuna doğru ortalama yükselti artar, sıcaklıklar düşer. Dağlar genel olarak doğu-batı yönlü uzanır. Dağlar Ege Bölgesi’nde kıyıya dik, Akdeniz ve Karadeniz Bölgesi’nde kıyıya paralel olarak uzanır. Gerçek alanı ile izdüşüm alanı arasındaki fark fazladır.(engebe fazla olduğu için) Yer şekilleri çeşitliliği fazla olduğu için aynı anda farklı mevsim özellikleri yaşanır. Asya ile Avrupa arasındaki transit ticaret yolları Türkiye’den geçer.
TÜRKİYE’DE JEOLOJİK SÜREÇ TÜRKİYE'DEKİ DEĞİŞİMLER
1. ZAMAN: Türkiye’de masif (sert) kütleler oluşmuştur. (Yıldız, Menteşe, Bolu-Ilgaz, Kırşehir ve Bitlis masifleri) Zonguldak ve çevresinde taş kömürü yatakları oluşmuştur. Bu içerik dersimiz.com sitesinden alınmıştır.
2. ZAMAN: Türkiye’de peneplenleşme (düzleşme) olayı görülmüş, deniz seviyesinde hafif dalgalı düzlükler oluşmuştur. Denizlerde tortulaşma (birikme) yaşanmıştır.
3. ZAMAN: Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar oluşmuştur. (Alp-Himalaya Kıvrım Sistemi) Petrol, linyit, tuz ve bor yatakları oluşmuştur.
Şiddetli kırılmalar ve depremler yaşanmıştır. Zamanın sonuna doğru Türkiye toptan yükselmeye başlamış ve platolar oluşmuştur.
4. ZAMAN: Egeid karasının çökmesi sonucu Ege Denizi oluşmuştur. İstanbul ve Çanakkale Boğazları oluşmuş, Karadeniz açık deniz haline gelmiştir. Kıbrıs Adası ve İskenderun Körfezi oluşmuştur. Türkiye’nin jeolojik oluşumu büyük ölçüde tamamlanmıştır.
Ekleyen : Orçun BEKTAŞ