Toplumsal İlişkiler (Sosyoloji)
TOPLUMSAL İLİŞKİLER:
İnsanlar ve gruplar arası kurulan etkileşime toplumsal ilişki denir. Toplumsal ilişkiler esnasında karşılıklı etkileşim sonucu ortaklaşa yapılan davranış kalıpları oluşur. İnsanlar arasında düzenli olarak yinelenen ve beklenen hareketler davranış kalıplarını oluşturur. Örneğin görgü kuralları birer davranış kalıbıdır. Toplumsal ilişkide olması gereken özellikler:
- İki kişi arasında olmalı.
- Bireyler birbirlerinden haberdar olmalı.
- Belli bir süre devam etmeli.
- Bireyler arasında etkileşim olmalı.
- Belli kuralları olmalı.
Toplumsal ilişki türleri:
Birey sayısına göre : birey-birey, birey-grup, grup-grup
İlişki sürelerine göre: kısa süreli, uzun süreli, periyodik
İlişkinin niteliğine göre:
1- Birincil ilişki(samimi-duygusal-yüz yüze ilişkiler, aile-arkadaşlık)
2- İkincil ilişki(resmi-çıkara dayalı ilişkiler, dernek-sendika)
Toplumsal ilişki ile ilgili kavramlar:
Toplumsal statü: Bireyin toplumsal yapıdaki konumudur. Statüleri belirleyen etmenler: Servet sahipliği, soy, eğitim, dinsel inanış, cinsiyet
Her bireyin birden fazla statüsü vardır. Bunlar arasındaki en baskın statüye anahtar statü denir. Statüler 2 ye ayrılır:
- Verilmiş statü(doğuştan gelen ve değişmeyenler)
- Kazanılmış statü(emek, eğitim ve deneyim ile sonradan kazanılanlar)
Toplumsal rol: Toplumun belli bir statüde bulunan bireyden beklediği davranışa toplumsal rol denir. Her statüye ait bir rol vardır. Bireyler birden fazla rolü yapmak zorunda olduğu için bazen bu roller birbirlerini zorlaştırır bu duruma rol çatışması denir. Bireyin yerine getirdiği roller birbirine benziyorsa bu roller birbirini kolaylaştırır durumda rol pekişmesi denir.
Toplumsal değerler: Bir toplumda bireylerin olumlu tepki gösterdiği düşünce kural uygulama biçimi ve nesnelerdir. Maddi değerler(bayrak) ve manevi değerler(demokrasi, doğruluk, özgürlük) vardır. Değerler bireyin davranışlarına yön veren kurallar ve kanılar bütünüdür. Değerler yavaş değişir çünkü içselleştirilmişlerdir. Değerler toplumdan topluma değişir.
Toplumsal normlar: Toplumda bireylerin nasıl davranması gerektiğini gösteren ve yaptırım gücü taşıyan kurallar sistemine denir. Normlar; yol gösterici, davranış biçimlendirici, düzenleyici ve denetleyicidirler.
Yazılı normlar: Yaptırım gücünü devletten alan kurallardır. Hukuk kurallarını ve yasaları dile getirir.
Yazısız normlar: Yaptırım gücünü örflerden adetlerden alan kurallardır.
Görenek: Tekrarlarla oluşan yaptırımı zayıf davranışlardır.(bıyık)
Adet: Göreneklerin yaygınlaşması (evlenme törenleri)
Gelenek: Adetlerin uzun süre kullanılması(yağlı güreşler)
Örf: Adetlerin toplum tarafından yüceltilmesi (yakın akraba evliliği)
Toplumsal kontrol: Toplumun kendi varlık ve işleyişini sürdürmek için üyelerinin davranışlarını sınırlandırmasına denir. Toplumsal uyum toplumsal kontrol ile gerçekleşir. Toplumsallaşma sürecinin uzantısıdır. Hem bireyler hemde toplumlar arsındaki ilişkiyi düzenler. Toplumun sürekliliğini sağlar, toplumsal çözülmeyi engeller. Toplumsal kontrol mekanizması resmi(hukuk) ve resmi olmayan(örf) olmak üzere ikiye ayrılır.
Toplumsal sapma: Toplumsal gruba ait değer ve normların ihlal edilmesi anlamına gelir. Toplumsal sapma, genel olarak alışılmışın dışına çıkmak anlamındadır. Sapma sosyalleşme ile azalır. Sapma 2 ye ayrılır.
Olumlu: Toplumun istediği biçimde ideal davranış yönündeki sapmadır. (kahramaanlık)
Olumsuz: Toplumca onaylanmayan yöndeki davranışlardır. (rüşvet) olumsuz sapma psikolojik bozukluk, ekonomik ve sosyal neden, farklı kültürden gelme, hızlı değişme gibi etkenlerde artar.
Ekleyen : dersimiz.com