Temel Müzik Bilgileri (Ortaöğretim - Lise Düzeyinde)
TEMEL MÜZİK BİLGİLERİ
Nota: Seslerin yüksekliklerini (incelik/kalınlık) ve sürelerini göstermeye yarayan işaretlerdir.
Müziğin alfabesini, yani notaları öğrenmek için çeşitli çalışmalar yapmak gerekir.
Solfej: Notaları adlarıyla, sesleriyle ve süreleriyle okumaya denir.
Bona: Notaları sadece adları ve süreleriyle okumaya denir.
Müziği tek başına notalar oluşturmaz. Müzik eserleri, notaların zamansal organizasyonu ile anlam kazanır.
Ritim: En geniş anlamında, müziğin zaman içinde akışına denir.
Solfej çalışmaları notaların seslerini öğrenmemizi, bona çalışmaları notaların ritmik değerlerini öğrenmemizi sağlar. Birçok müzikal gelenekte birden fazla değişik sesi aynı anda duyarız. Özellikle klasik batı müziğinde en az üç farklı sesten oluşan akorların oluşumu ve bu akorların yürüyüşleri (progression) armoniyi oluşturur. Bu metotta temel armoni bilgilerini belli bir seviyeye kadar işleyeceğiz.
Şimdi müziğin alfabesini öğrenmek için en temel bilgilerden başlayalım.
Porte (Dizek) (ing. staff): Müziğin yazıya dökülmesi için kullanılan ilk araç portedir. Beş paralel çizgi ve dört aralıktan oluşur. Notalar portedeki çizgilerin hem üstüne hem de aralarına yazılabilir. Portedeki notalar daha yukarı yerleştirildikçe, sesler tizleşir.
Anahtar(Açkı) (ing. clef): Anahtar portenin temel elemanıdır. Portenin başına yerleştirilir. Notaların adlandırılmasını sağlar.
Sol Anahtarı: Portenin alttan ikinci çizgisinden başlayarak çizilir. İkinci çizginin üzerindeki nota Sol adını alır. Sol anahtarı insan sesiyle yaklaşık frekanslarda ses veren enstrümanlar için kullanılır. Keman, gitar, flüt, bağlama, kaval, ud gibi enstrümanların notaları Sol anahtarı kullanılarak yazılır.
Fa Anahtarı: Portenin üstten ikinci çizgisinden başlayarak çizilir. Üstten ikinci çizginin üzerindeki nota Fa adını alır. Fa anahtarı pes frekanslardaki sesleri yazmak için kullanılır. Bu sesleri Sol anahtarıyla göstermek çok fazla ek çizgi kullanımı gerektireceğinden, pes frekanslarda ses veren bas gitar, çello, kontrbas, piyano (sol el) gibi enstrümanların notalarının yazımı için Fa anahtarı kullanılır.
Do Anahtarları: En yaygın türleri portenin alttan üçüncü ve dördüncü çizgilerine konur ve konuldukları çizgiye yazılan notalar "Do" adını alır. Do anahtarı orta frekanstaki sesleri göstermek için kullanılır. Viyola gibi çalgıların notalarının yazımı için Do anahtarı kullanılır. En yaygın kullanılan Do anahtarları tenor ve alto anahtarlarıdır.
Nota: Seslerin yüksekliklerini (incelik/kalınlık) ve sürelerini göstermeye yarayan işaretlerdir. Hem Latin harfleriyle hem de aşağıda gösterildiği gibi hecelerle yazılır.
Oktav: Aynı ismi taşıyan iki ses arasındaki sekiz notalık aralığa oktav (sekizli) denir. İsimleri bir olan bu notaların yükseklik dereceleri ayrıdır.
KANON
Kanon, bir ezginin belirli zaman aralıkları ile ayrı partiler tarafından sıkı taklit yöntemi ile seslendirildiği bir eser türüdür. Yunancadan gelen kanon sözcüğü kanun, kural anlamına gelmektedir. 14. yüzyıl müziğinde İtalyan ve Fransız besteciler tarafından sık sık kullanılan CACCİA (Kaccia) adını alan kanon 15. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar FUGA(kaçış) sözcüğü ile adlandırılmıştır. 15. yüzyılın sonları ve 16. yüzyılın başlarından kanon özellikle Fransız Felemenk Okulu bestecilerince en gelişmiş çağına ulaşmıştır.
Kanonda önce başlayan partiye ÖNCÜ denir. Öncüye cevap veren partiye de ARTÇI denir. Kanon türleri artçının giriş özelliklerine göre adlandırılır. Sekizlide kanon, iki ölçü arayla kanon vs. gibi. Kanonlar eşliksiz, eşlikli olabilecekleri gibi yapı özelliklerine göre çember ve sürekli kanonda olabilirler.
Ekleyen : A. Akdağ