Ders Notları, Konu özetleri

TARİHİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

Tarih bilimi insanlığı ilgilendiren geniş bir zaman dilimini aydınlatmayı hedeflemektedir. Bu nedenle tarihçiler olayların aydınlatılmasını sağlayacak çok çeşitli kaynaklardan yararlanmak zorundadır. Ancak bu kaynakların her birini incelemelerine ve değerlendirme yapmalarına imkân yoktur. Bu nedenle tarihçiler birçok bilim dalının verilerinden yararlanırlar.

1) Coğrafya: Yeryüzünü beşeri ve fiziki yönden inceleyen bilimdir. Tarihi olayların yerinin tespitinde ve tarihi olaylar üzerindeki coğrafi çevrenin etkisini açıklamada tarihe yardımcı olur.

2) Arkeoloji (Kazı Bilimi)

Kazı Bilimidir. Kazılardan elde edilen tarihi buluntuların hangi döneme ait olduğunu ve hangi uygarlıklar tarafından yapıldığını araştırır ve değerlendirir. Tarihe, özellikle tarih öncesi dönemden kalan eserlerin kazılarla bulunmasında ve değerlendirilmesinde yardımcı olur.

3) Antropoloji (İnsan Bilimi)

            Irk bilimidir. İnsan ırklarını sınıflandırır. İnsan ırkının gelişimini, kültürlerin, yazının icadından önceki devirlerden başlayarak bugüne kadarki gelişmeleri inceler. Fiziki Ve Sosyal Antropoloji olmak üzere ikiye ayrılır:

a) Fiziki Antropoloji: İnsan ırkları ile bu ırkların biyolojik yapılarını, özelliklerini ve gelişimlerini konu edinir.

b) Sosyal Antropoloji: Toplumlarca oluşturulan kültürleri inceler.

4)  Etnografya (Kavimler Bilimi)

Toplumun örf, adet ve gelenekleri ile sosyal ve kültürel yapılarını inceler. Etnografyanın ortaya çıkardığı bulgular özellikle yazılı kaynakların yetersiz kaldığı dönemlerin aydınlatılmasında önemli katkılarda bulunur.

5) Kronoloji (Takvim Bilimi)

Kronoloji, tarihi olayların zamanının belirlenmesinde ve sıralanmasında tarihe yardımcı olur.  Zamanı tespit edilemeyen olayların doğru olarak değerlendirilmesi mümkün olmayacaktır. Tarih boyunca değişik toplumlar farklı takvimler kullanmışlardır. Kronoloji bu takvimlerin günümüzde kullandığımız takvime göre düzenlenmesine de önemli katkılarda bulunmaktadır.

6) Felsefe

İnsana doğru düşünmeyi, veriler arasında ilişki kurmayı, olaylara farklı açıdan bakmayı öğretir. Tarihi tecrübeleri günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlamaya Tarih  Felsefesi denir. dersimiz.com

7) Paleografya (Yazı Bilimi)

           Eski yazıları okuma bilimidir. Eski yazıları ve günümüze ulaşan yazı şekillerinin geçirmiş olduğu evreleri inceler. Mezopotamya tarihi için çivi yazısının, Mısır tarihi için hiyerogliflerin (resim yazısı), Orta Asya Türk tarihi için Göktürk, Uygur ve Çin alfabelerinin, İslam devletlerinin tarihi için Arap alfabesinin, Avrupa milletlerinin tarihi için Latin alfabesinin bilinmesi gereklidir.

8) Epigrafya (Yazıtlar bilimi)

Anıtlar üzerindeki yazıları ve kitabeleri inceleyen, çözümleyen ve yorumlayan bilim dalıdır. Örneğin Göktürklerin Orhun Abideleri, Uygurların Karabalgasun Yazıtları, mezar taşları ve Türk İslam devletlerinde birçok mimari eserde bulunan yazıtların okunması Epigrafya biliminin ilgi alanına girmektedir.

9) Sosyoloji (Toplum bilimi)

İnsan topluluklarının yaşayışlarını, meydana getirdikleri kurumları ve bu kurumların toplumsal yaşama etkilerini inceleyen bilim dalıdır. Tarih insan topluluklarının yaşayışlarını incelediğinden sosyoloji biliminin verilerinden yararlanır.

10) Filoloji (Dil Bilimi)

Geçmişte veya günümüzde var olan dilleri inceler. Diller arasındaki bağları ve sözcük alış verişlerini araştırarak, toplumların kültürel alandaki gelişmişliklerini ve değişik kültürler arasındaki ilişkileri aydınlatır.

11) Diplomatik

            Belgeler bilimidir. Belgeleri tür (Ferman, Şeriye Sicili, Antlaşma metinleri vb.), şekil ve içerik bakımından değerlendiren bilim dalıdır. Tarihsiz belgelerin tarihlendirilmesi, belgelerin sahte olup olmadığı, hangi makamdan hangi makam yazıldığı, belgelerin üzerindeki işaretlerin ve şekillerin ne anlama geldiği, kurumlar ve devletlerarası yazışma şekilleri, bürokrasi, hukuk, devlet politikası, yönetim anlayışı vb. konularda tarih bilimine yarar sağlar.

12) Nümizmatik (Meskukat / Para Bilimi)

Eski paraları inceleyen bir bilim dalıdır. Paralar, bir devletin siyasi ve ekonomik durumunun anlaşılması açısından önemli belgelerdendir. Paraların incelenmesi zamanın bilinmesinde, devrin ekonomik ve sosyal yapısının anlaşılmasında tarihçilere yol gösterir.

13) İstatistik

             Belirli bir amaç için veri toplama, tablo ve grafiklerle düzenleme, sonuçları yorumlama, özellikler arasındaki ilişkiyi araştırma, çeşitli konularda geleceğe ilişkin tahmin yapma ilkelerini kapsayan bir bilimdir.

14) Ekoloji

             Canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen ve doğanın korunmasına yönelik çalışmalar yapan bir bilim dalıdır. Doğal dengedeki bozulmalar insan yaşamı, olayların oluşumu ve tarihin akışını da önemli bir şekilde etkilemiştir.

15) Kimya

             Karbon 14 metodu ile tarihi buluntuların madde yapısını inceleyerek ait oldukları zamanı belirler. İnsan, bitki ve hayvan fosillerinin yaşlarını tespit etmekte kullanılan bir metottur. Bu sayede uygarlık gelişimi daha iyi anlaşılır.

16) Sanat Tarihi

Fertlerin ve toplumların bıraktıkları eserleri inceleyerek kültürel gelişmişlikleri hakkında bilgi verir.

17) Psikoloji

İnsan karakteri ve davranışı konularını inceleyen bir bilimdir. Psikoloji bilimi tarihe mal olan önemli kahramanların tutum ve davranışlarının anlaşılmasında tarihçilere yardımcı olur.

18) İktisat (Ekonomi)

Tarihi olayların meydana gelmesinde ekonomik faktörler önemli bir yer tutar. Bu nedenle iktisat bilimi tarihi olayların aydınlatılmasında önemlidir.

19) Toponomi

Yer adlarını inceleyen bilimdir. Tarihi olayların meydana geldiği bölgelerdeki yer isimlerinin nereden geldiğinin ve anlamlarının bilinmesini sağlar.

20) Antrotoponomi

            İnsan adlarını araştırır.

21) Arkeometri

             Arkeolojik buluntuları tarih sırasına göre tasnif eder.

22) Heraldik

             Armalar bilimidir.

23) Sicillografi

 Eski dönemlerde kullanılan mühürleri inceleyerek tarihe yardımcı olur.

24) Geneoloji (Şecere bilimi)

Toplumların soy ağacını inceleyerek tarihe yardımcı olur.

25) Teoloji

           Din bilimidir. Dinlerin özelliklerini araştırır. Dinlerin insan toplulukları üzerindeki etkilerini araştırarak tarihe yardımcı olur.

Ekleyen : dersimiz.com