Sözcükler Arası Anlam İlişkisi
1- EŞ ANLAMLILIK (ANLAMDAŞLIK)
Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere "eş anlamlı" sözcük denir.
Örnek: Pastaya yumurtanın akını koymalısın.
Pastaya yumurtanın beyazını koymalısın.
Eş anlamlı iki sözcükten biri başka dilden gelmedir.
Sual-soru hadise- olay
Cevap-yanıt istiklal- bağımsızlık
Mektep-okul münazara- tartışma
Deyimler kalıplaşmış oldukları için eş anlamlı sözcükleri kullanırken biri diğerinin yerine kullanılamaz.
Örnek: Bu işten de yüzümüzün akıyla çıktık.
Bu işten de yüzümüzün beyazıyla çıktık.
Eş anlamlı sözcükler gibi aralarında anlamca tıpkılık olmasa da yakınlık olan sözcüklere "yakın anlamlı " sözcükler denir.
Örnek:Sana küstüm.
Sana gücendim.
Sana kırıldım.
Ayşe'yi seviyorum.
Ayşe'yi beğeniyorum.
Ayşe'den hoşlanıyorum.
Örneklerden de anlaşılabileceği gibi bu sözcükler her zaman birbirlerinin yerine kullanılamazlar.
Örnek:Anlam ilişkisi bakımından incelendiğinde aşağıdaki sözcüklerden hangisi dışta kalır?
A)tasa B)üzüntü C)kuşku D)kaygı
2- KARŞIT (ZIT) ANLAMLILIK
Aynı anlam düzlemi içinde uçlarda yer alan sözcüklerdir.
Bir sözcüğün anlattığı kavramın karşıtını anlatır.
Bağlamak- çözmek güzel- çirkin
Unutmak- anımsamak hızlı- yavaş
Açmak- kapatmak uzun- kısa
Her sözcüğün zıt anlamlısı yoktur.
DİKKAT: -lı, -sız sıfat yapım ekleriyle ya da olumsuzluk (-ma)
Ekiyle oluşturulan sözcükler karşıtlık anlamı içermez.
Dertli- dertsiz doymak- doymamak
Güçlü- güçsüz okumak- okumamak
Örnek:
1- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zıt anlamlı sözcükler yoktur?
A)İyimser insanlar kötümserlere göre daha mutludurlar.
B)Merdivenleri inip çıkmaktan yorgun düşmüştü.
C)Hiçbir zaman insanları güzel çirkin diye ayırmazdı.
D)Anadolu'nun bitmez tükenmez su kaynakları vardı.
3- Aşağıdaki sözcük çiftlerinden hangisi zıt anlamlıdır?
A) suçlu- tutsak B)kuru- yaş
C) konut-ev D)uzun- ince
3-EŞ SESLİLİK (SESTEŞLİK)
Yazılış ve söylenişleri (sesleri) aynı olan, aralarında anlam ilişkisi olmayan (anlamları farklı olan) sözcüklerdir.
Ben-1.tekil kişi
Ben- vücuttaki leke
Kır-yerleşim yeri dışındaki alan
Kır- renk adı
Yüz- sayı adı
Yüz- organ adı
Dolu- yağış türü
Dolu- alma kapasitesi dolmuş olan nesne
DİKKAT:
Sözcüklerin yan anlamlarıyla kullanılmaları eş sesli olduklarını göstermez.
Yuvadan uçan kuşlar kendilerine bir yuva yapar.
Çay bahçesinin içinden geçen çayın kenarında çaylarımızı yudumluyorduk.
Düzeltme işareti olan sözcüklerin eş seslileri yoktur.
Kâr- kar hâla- hala
Örnek:
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin eş seslisi yoktur?
A) dal B)ova C)kara D)koru
Ekleyen : dersimiz.com