Ders Notları, Konu özetleri

SAĞLIK HİZMETLERİ VE YARARLANMA YOLLARI

Sağlık hizmetleri; koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi hizmetleri ve rehabilitasyon hizmetleri olarak üç grupta incelenebilir.

 

a. Koruyucu sağlık hizmetleri

Bireyi ve toplumu bilgilendirerek hastalıklardan korunmayı, çeşitli çalışmalarla hastalıkları önceden önlemeyi amaçlayan sağlık hizmetleridir.

Koruyucu sağlık hizmetleri, kişiye ve çevreye yönelik olarak ikiye ayrılır:

 

KİŞİYE YÖNELİK KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ:

Hastalıkları engellemek ve tedavi etmek için verilen bu hizmetler, eğitilmiş sağlık personeli tarafından yürütülür. Sağlık eğitimi, yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması, aile planlaması, bulaşıcı hastalıkların kontrolü, periyodik muayeneler, toplum içi araştırmalar ve istatistiksel çalışmalar, yaşlı bakımı, erken teşhis ve tedavi çalışmaları bu grupta yer alır. Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri birincil, ikincil ve üçüncül koruma olarak üçe ayrılır.

 

Birincil koruma: Kişiyi hastalıklardan korumak için alınan önlemlerdir. Örneğin, yeterli ve dengeli beslenme öğretilerek yanlış beslenmenin önüne geçilebilir. Böylece yanlış beslenme sonucu ortaya çıkabilecek hastalıklar engellenmiş olur.

Birincil koruyucu sağlık hizmetleri adı altında insanlara bulaşıcı hastalıklardan, kanserden korunma ile ilgili bilgi verilir. Bu hizmetler içinde aşının yararları anlatılarak hastalık oluşumu önlenebilir.

İkincil koruma: Hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce veya bu belirtilerin hafif olduğu dönemde teşhis edilerek gereken tedavinin yapılmasına yönelik çalışmalardır.

Üçüncül koruma: Hastalıkların olumsuz sonuçlarının sınırlandırılması ve sakatlıkların önlenmesi için yapılan çalışmalardır.

 

ÇEVREYE YÖNELİK KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ:

Çevrede bulunan ve insan sağlığını olumsuz etkileyen etmenlerin ortadan kaldırılmasına veya zararsız hâle getirilmesine yönelik çalışmalardır.

Çevre şartlarının düzeltilmesi, besin kontrolü, okul hijyeni, konut hijyeni, iş sağlığı ile ilgili çalışmalar bu grupta yer alır. dersimiz.com Bu hizmetler; çevre mühendisleri, doktorlar, veterinerler, biyologlar, endüstri mühendisleri gibi birçok meslek grubunun iş birliği ile gerçekleştirilir.

 

b. Tedavi hizmetleri
İlaç ve diğer tıbbi yöntemlerle hastalık ve sakatlıkların iyileştirilmesi çalışmaları, tedavi olarak isimlendirilir. Tedavi hizmetleri; birinci basamak, ikinci basamak ve üçüncü basamak tedavi hizmetleri olarak üçe ayrılır.

Birinci basamak tedavi hizmetleri: Bu basamaktaki tedavi hizmetleri; toplum sağlığı merkezlerinde, aile sağlığı merkezlerinde, polikliniklerde ve muayenehanelerde gerçekleştirilir. Bu kurum ve kuruluşlar, hastaların ilk başvurdukları merkezlerdir. Burada ayakta tedavi edilebilecek hastaların tanısı konularak tedaviye başlanır.

İkinci basamak tedavi hizmetleri: Birinci basamaktaki kurumlarda teşhis konulamayan ve tedavi edilemeyen hastalar hastanelere gönderilir. Çünkü hastaneler daha kapsamlı araştırma ve tetkikleri yapabilecek araç ve gerece sahiptir.

Üçüncü basamak tedavi hizmetleri: Daha ayrıntılı tetkik ve tedavi uygulamalarını gerektiren hastalar ise yüksek teknolojiye sahip eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerine gönderilirler. Bazı hastanelerde ise özel ihtisas hizmetleri sunulur. Kanser, verem, ruh sağlığı gibi ihtisas dallarıyla ilgili yüksek teknolojiye sahip kuruluşlarda hastaya daha fazla yardımcı olunur.

Hasta olan bir kişinin şifa ararken diğer hastaların tedavilerini geciktirmemesi veya engellememesi için bu basamakları sırasıyla izlemesi gerekir. Doğrudan üniversite hastanelerine başvurması, bu kuruluşların çalışmalarını ve hastaların buralardan yararlanma olanaklarını önemli ölçüde azaltır.

 

c. Rehabilitasyon hizmetleri

Kişiler, hastalık veya kazalar sonucu sakat kalarak iş yapabilme gücünü tamamen ya da kısmi olarak kaybedebilirler. Bu kişilerin sakatlıklarının giderilmesi ve bedensel yeteneklerinin artırılması için sağlık hizmeti verilir. Aynı zamanda onlara yeni beceriler kazandırılması, sosyal uyum ve iş uyumu sağlanarak kendi kendilerine yeterli duruma getirilmeleri için de çalışılabilir. Bu hizmetlerin tümüne rehabilitasyon (esenlendirme) hizmetleri denir. Rehabilitasyon hizmetlerinde genellikle doktor ve sosyal hizmet uzmanları tarafından hastanın önceki iş yapabilme gücüne veya ona yakın bir güce sahip olabilmesine çalışılır. Örneğin, felç geçiren kişinin önce ilaçla tedavisine başlanır. Daha sonra masaj, egzersiz gibi yöntemlerle hastaya rehabilitasyon uygulanır. İş yapabilme gücüne kavuşamayan hastalara, sahip olduğu bedensel olanaklara uygun işler temin edilir veya önerilir. Örneğin, tekerlekli sandalye ile hayatını devam ettirecek bir inşaat işçisine, el becerilerini kullanmaya yönelik meslek edindirilebilir.

Sağlık hizmetleri bir bütün olarak sunulursa etkin olabilir. Sadece koruyucu hekimlik, bireyi hastalıklardan koruyamaz. Mevcut hastalıkların da tedavi edilmesi gerekir. Sakatlıkla sonuçlanmış hastalıklarda ise kişiler rehabilitasyon hizmetlerinden yararlandırılmalıdır. Sonuç olarak sağlık hizmetler; koruyucu, tedavi edici ve rehabilitasyon hizmetleri şeklinde bir bütün olarak ele alınmalıdır.

Ekleyen : Üyelerimiz