Osmanlı'da Eğitim Kurumları
OSMANLI’DA EĞİTİM KURUMLARI
1- AHİLİK EĞİTİMİ
Anadolu’da 13. yüzyılda kurulmuş esnaf ve sanatkârlar birliğine “Ahilik” denir. Şehirlerde oturan esnafın aralarında birleşerek kurdukları dini ve ekonomik özellikte bir teşkilattır. “ahi” kelimesi “kardeş” anlamına gelir. Ahiler, esnaf, tüccar ve diğer sahalardaki meslek grupları örgütlenmelerini sağlamış, böylece yerleşim merkezlerinde sosyal ve ekonomik düzenin kurulması yanında kültürün de gelişmesini sağlamıştır. Ustalığı tamamlayan kişiye Şet Töreni düzenlenir. Ahi babadan aldığı izine Destur denir. Ahilik eğitimde çırağın ahlâki eğitimine de çok önem verilirdi.
Ahilik teşkilatının kurucusu, Ahi Evran’dır. Asıl adı Şeyh Mahmut Nasuriddin’dir.
Ahi Teşkilatının Görevleri
* Üye sayısını, malların kalitesini ve fiyatları belirlemek
* Arz-talep dengesine dikkat etmek
* Müşterilerin haklarını korumak
* Üretimi ihtiyaca göre belirlemek
* Mesleğe yeni eleman kazandırmak, yani yetiştirmek
* Sanatkârlara sanat ahlakını yerleştirmek
* Esnaf ile hükümetin ilişkilerini düzenlemek
* Üyelerin zararlarını karşılamak ve kredi vermek
* Çalışamayacak durumdaki üyelerini korumak, esnaflar arasında haksız rekabeti önlemek
* Şehirlerde güvenliği sağlamak
NOT 1: Her esnaf ve sanatkâr (derici, kuyumcu, ayakkabıcı, aşçı vs.) teşkilata girebilirdi. Sadece avcılar, cellatlar (can aldıkları için) giremezdi.
NOT 2: Ahilikte çok önemli kurallar vardı (yalan söylememek, saygısızlık yapmamak vs.) Bu kurallara uymayanlar teşkilattan atılırdı.
Osmanlı Devleti kurulduktan sonra Ahi Teşkilatı’nın adı Lonca Teşkilatı olmuştur. Dokumacılık, demircilik, bakırcılık, saraçlık, marangozluk gibi işler yapan zanaatkârlar kendi aralarında loncalar oluştururlardı.
Loncaların Görevleri
* Ürünün kalitesini ve fiyatlarını belirlemek
* Üyelerin birbirleriyle müşteriyle olan anlaşmazlıklarını çözmek
* İdarenin taşra temsilcilerine yardımcı olmak
* Hükümet emirlerini halka, halkın isteklerini idarecilere aktarmak
NOT: Ülkemizde, Rekabet Kurulu, Patent Enstitüsü, Reklâm Kurulu, Ticaret ve Sanayi Odaları, İşçi ve İşveren Sendikaları, Kooperatifler, Esnaf Odaları, Belediye, Bağ-Kur gibi sosyal hizmet veren kurumlar Ahilik sisteminden günümüze yansıyan kuruluşlardır.
2- SIBYAN MEKTEBİ: Şimdiki İlköğretim kurumlarıdır. Hemen her mahallede bulunurdu. Okuma-yazma öğretilen okullardır. Günümüzdeki ilkokul seviyesinde eğitim verirdi.
3- MEDRESE EĞİTİMİ: Medrese kelime olarak ders okunan yer anlamına gelir.
- İlk Osmanlı Medresesi İznik’te Orhan Bey tarafından açıldı.
- Medrese hocalarına Müderris denir. İlk Osmanlı Müderrisi “Davud-i Kayserî” dir.
- Müderrisler öğrencilerini yaptıkları sınavla seçer. Bir müderris en fazla 20 öğrenci okutabilirdi. Yaş sınırı yoktu.
- Mezun olanlar hukuk, dini, eğitim ve yönetim alanlarında çalışırlardı.
- Eğitimi tamamlayanlar İcazetname adlı belge alırdı.
- Medreseler ilk başlarda din ve diğer bilim alanlarında eğitim verirdi. Ancak zamanla diğer bilimler geri plana itilerek genelde dini eğitim veren kurumlar haline gelmişlerdir.
* Fatih Sultan Mehmet “Sahn-ı Seman” medreselerini Kanuni ise “Süleymaniye” Medreselerini açmıştır
4- ENDERUN MEKTEBİ(SARAY OKULU): Fatih Sultan Mehmet zamanında kurulmuştur. Daha çok Devşirme çocuklar alınırdı. Daha sonra zeki Müslüman çocuklarda alınıp eğitildi.
- Bu okulu bitirenler devlet adamlığında önemli yerlere gelirlerdi. (Örnek: Sokullu Mehmet Paşa) Sanatta yatkın olanlar şair, hat sanatçısı gibi alanlarda kendini geliştirirdi.
Meslek seçerken nelere dikkat edilmelidir?
1- Kendi kişiliğinizi tanımalısınız.
2- Yeteneklerinizin ne olduğunu bilmelisiniz.
3- İlgi duyduğunuz alanları tespit etmelisiniz.
4-Meslekler hakkında bilgi edinmelisiniz.
Meslekleri tanımada nelere dikkat etmeli?
1- Mesleğin gerektirdiği yeteneklerin neler olduğunu bilmeli.
2- Mesleğin gerektirdiği kişilik özelliklerinin neler olduğunu bilmeli
3- Mesleğin ileride çalışma ortamının ne olduğunu öğrenmeli.
4- Meslek hayatında beraber olacağınız arkadaş grubunun nasıl olacağını belirlemeli.
5- Mesleğin avantaj ve dezavantajlarının neler olduğuna bakmalı.
6- Mesleğin kazandıracağı imkanlara dikkat etmeli.
7- Zevkle çalışabileceğiniz fazla gayret sarf etmeden bile başarılı olabileceğiniz, sizde hayal kırıklığına yol açmayacak meslekleri seçiniz.
Ekleyen : dersimiz.com