Osmanlı Devleti'nde Yenilik (Islahat) Hareketleri
OSMANLI DEVLETİNDE YENİLİK (ISLAHAT) HAREKETLERİ:
Osmanlı Devleti 18. Yüzyıldan itibaren Avrupa’nın gerisinde kaldığını anlamış ve batı tarzında yenilikler yapmaya başlamıştır. Islahat "yenilik" anlamına gelir. Osmanlı devletinde yenilik hareketleri şu alanlarda olmuştur: yönetim, ordu, eğitim, ekonomi, kültür. Osmanlı devletinde yenilik hareketleri şu padişah dönemlerinde olmuştur :
III.SELİM DÖNEMİ: Bu dönemde yapılan yenilik hareketlerinin genel adı NİZAM-I CEDİT’TİR. III. selim dönemindeki bazı yenilikler şunlardır : * Avrupa’da sürekli elçilikler kuruldu. *kara mühendishanesi kuruldu.(mühendishane-i berr-i hümayun) *yerli malı ürünler kullanılması teşvik edildi.
* NİZAM-I CEDİT adlı ordu kuruldu. * nizam-ı cedit ordusunun ihtiyaçları için İRAD-I CEDİT hazinesi oluşturuldu.
Not: III. Selim dönemi Kabakçı Mustafa ayaklanması ile sona erdi.(1807)
II. MAHMUT DÖNEMİ YENİLİKLERİ:
ASKERİ ALANDA YENİLİKLER :
- 1826 - Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. Devlet otoritesine karşı koyan yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla padişah otoritesi güçlendi. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla padişahlar yeniden yönetime egemen olmuştur. Yapılacak ıslahatların önü açılmıştır.
- Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı ordu kuruldu.
- Orduya subay yetiştirmek için: Harp Okulu açıldı.
- Ordunun doktor ihtiyacı için: Tıbbiye açıldı.
- Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu.
YÖNETİM ALANINDA YENİLİKLER :
- Divan kaldırıldı yerine Nazırlıklar(Bakanlıklar) kuruldu.
- Tımar sistemi kaldırıldı yerine devlet memurlarına maaş bağlandı.
- Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
- Posta Ve Polis teşkilatı kuruldu.
- Devletin aldığı kararları yayımlamak için ilk resmi gazete Takvim-i Vekay-i çıkarıldı.
- Devlet memurlarına ceket, pantolon, fes giyme zorunluluğu getirildi.
- Divan-ı Ahkam-ı Adliye adlı yardımcı danışma meclisi kuruldu.
EĞİTİM-KÜLTÜR ALANINDA YENİLİKLER :
- İstanbul’da ilköğretim zorunlu hale getirildi.
- Avrupa-i tarzda okullar açılmış ve Avrupa’ya ilk defa öğrenciler gönderilmiştir.
- Medreselerin yanında batılı tarzında eğitim veren okullar açıldı.
- Ortaokul düzeyinde olan Rüştiyeler açıldı.
NOT: II. Mahmut döneminde ayrıca ekonomik gelişme için yerli malı kullanımı teşvik edilmiş; kumaş ve deri atölyeleri açılmıştır.
EKONOMİ ALANINDA YENİLİKLER :
- Yerli malı kullanımı teşvik edildi, memur ve asker elbiselerinin yerli kumaştan yapılması emredildi.
- Yerli üretimi arttırmak amacıyla yerli üreticiye gümrük kolaylığı sağlandı.
ABDÜLMECİT DÖNEMİ YENİLİK HAREKETLERİ:
Abdülmecit dönemindeki en önemli yenilikler Tanzimat Ve Islahat Fermanları’nın yayımlanmasıdır. Bu fermanların yayınlama nedenleri şunlardır:Bu içerik dersimiz.com sitesinden alınmıştır.
- Avrupalı Devletlerin Osmanlı devletinin içişlerine karışmasını önlemek
- Osmanlı devletinde yaşayan tüm halkların haklarını korumak
- Osmanlı devletinin parçalanmasını önlemek.
TANZİMAT FERMANI(GÜLHANE HATT-I HÜMAYUNU)
YAYINLANMA TARİHİ: 1839 (Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlandı)
ÖNEMLİ MADDELERİ:
- Herkes kanunlar önünde eşittir.
- Tüm Osmanlı halkının ırz, namus, mal ve can güvenliği devletin güvencesi altına alınacaktır.
- Herkesten gelirine göre vergi alınacaktır.
- Herkes mal ve mülk hakkına sahiptir; bunları miras bırakabilir.
- Mahkemeler herkese açık olacak; kimse yargılanmadan cezalandırılmayacaktır.
TANZİMAT FERMANIN ÖNEMİ:
- Bu ferman ile padişah ilk kez kanun gücünün üstünlüğünü kabul etmiştir. Hukukun üstünlüğü ilkesi kabul edilmiştir. Bu ferman anayasacılık hareketlerinin ilk adımı sayılır.
- Can ve mal güvenliği, mülkiyet hakkı yasal güvence altına alındı.
- Bu dönemde batılı aydın ve devlet adamları yetişmiştir.
- Avrupa hukuk kurallarına göre yargılama yapan mahkemeler kuruldu.
- Osmanlı devleti Tanzimat ile birlikte batılılaşma yönünde önemli bir adım attı.
ISLAHAT FERMANI
YAYINLANMA TARİHİ: 1856
ÖNEMLİ MADDELERİ:
- Azınlıklara din ve mezhep özgürlüğü tanınacak, kilise ve okul açmalarına izin verilecek.
- Gayrimüslimleri(Müslüman olmayan) küçük düşürecek ifadeler kullanılmayacak.
- Gayrimüslimlerde Müslümanlar gibi devlet memuru olabilecek.
- Azınlıklar askerlik hizmetlerini bedelli olarak yapabileceklerdir.
ISLAHAT FERMANININ ÖNEMİ:
- Bu ferman ile daha çok gayrimüslimlerin yani Hıristiyan, Yahudi gibi azınlıkların hakları düzenlenmiştir.
- Azınlıklara devlet memuru olma hakkı verilmiştir.
- Azınlıklara verilen geniş haklar Müslüman halkın tepkisini çekmiştir.
Ekleyen : dersimiz.com