Örneklerle Anlatım Bozuklukları-2
5. ANLAMCA ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİR ARADA KULLANILMASI
Anlamları birbirine ters sözcüklerin aynı cümlede kullanılmasıdır.
Mutlaka onu görmeye gidecektir, sanırım.
Kesinlikle yarın gelebilirler.
Aşağı yukarı bundan tam yirmi yıl önceydi.
Eminim bu saatlerde eve gelmiş olmalı.
Bu iş tam aşağı yukarı bir haftamı aldı.
Bu çocuk dayısının tam kopyası gibi.
6. SÖZCÜKLERİN YANLIŞ EYLEME BAĞLANMASI
Cümlede aynı eyleme bağlanan birden fazla sözcüğün anlamlarına dikkat edilmelidir. Bu sözcükler arasında hem anlamca hem de yapıca uygunluk bulunması gerekir.
Amacı beni geri kendini ön plana çıkarmaktı.
Çok veya hiç çalışmadan sınava girdiler.
Görevlilerin kravat ve beyaz önlük giymeleri gerekiyor.
7. YARDIMCI EYLEMİN GEREKSİZ KULLANILMASI
Bir eylem kimi zamanlarda “etmek, eylemek, olmak” gibi yardımcı eylemlerle kullanılabilir, kimi durumlarda bu sözcüklere gerek bulunmayabilir. Sözcükler “ -len, -leş” ekleriyle eylem anlamlarını aktarabiliyorsa yardımcı eylem kullanılmasına gerek kalmaz.
Bunu umut ediyorum. (umuyorum)
Doktor, babamı iyi edemedi. (iyileştiremedi)
Sınava girmiş bulundum. (girdim)
Sınava başvuruda bulundum. (başvurdum)
Yardımcı eylemlerin ortak kullanılması ya da yanlış yardımcı eylem kullanılması anlatım bozukluklarına neden olabilir.
Bu geziye, yaşlı ama hasta olmayanlar katıldı.
Kızımı Fransızca kursuna kayıt yaptırmak istiyorum. (kayıt ettirmek)
8. TAMLAMA YANLIŞLIKLARI
Sıfat ve ad tamlamalarının ortak tamlanana bağlanması, cümlede anlatım bozukluğu oluşturur.
• Ekonomik ve yaşlılık nedeniyle, çalıştığı işten ayrıldı.
Ekonomik nedenlerle ve yaşlılık nedeniyle, çalıştığı işinden ayrıldı.
• Dün evde roman ve gezi dergisini okudum.
Dün evde gezi dergisi ve roman okudum.
• Son derste belgisiz ve sayı sıfatlarını öğrendik.
Son derste belgisiz sıfatları ve sayı sıfatlarını öğrendik.
• Okul müdürü her konuda velilere yardımcı olması gerekir.
Okul müdürünün her konuda velilere yardımcı olması gerekir.
Kişi adlarıyla kurulan tamlamalarda tamlayanın, özellikle ikinci ya da üçüncü kişi adıllarının, düşmesi anlam bula- nıklığı yaratabilir. (Zamir eksikliği)
• Kitabını bende unutmuş. (senin-onun)
• Hayallerini süsleyen ne olabilir ki. (senin– onun)
9. SÖZCÜKLERİN YANLIŞ YAPILANDIRILMASI
Sözcüklerin, kimi ağızların etkisiyle dilbilgisi kurallarına aykırı yapılandırılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğudur.
Bunları yaparaktan burayı terk edemezsin.
Başarısızlığımın nedeni düzenli çalışmayışımdandır.
Küçükken kibritle oynarkene az kalsın evi yakıyordum.
Eklerin kullanılmaması ya da yanlış kullanılması da anlatım bozukluğuna neden olur.
Beni en çok sevindiren senin geldiğindir.
Konser alanı havasızdı ve kalabalıktı.
Bu yazarın sözleri, ülkemizde en çok okunan bir dergide okuduk.
Yazarlarımızın köy yaşayışına ilgilenmeleri, toplumumuz açısından çok önemlidir.
10. YÜKLEM EKSİKLİĞİNDEN KAYNAKLANAN ANLATIM BOZUKLUKLARI
Yüklemin ortak olarak düşünüldüğü, genelde sıralı ya da bağlı, cümlelerdeki uyumsuzluktan veya yardımcı eylem kullanılmamasından kaynaklanabilir.
Kışı az, yazı hiç sevmem.
Sinemada sigara ve kabuklu yemiş yenmez.
Bakışları güzel; ama dostça değildi.
Çatı uyumsuzluğundan da kaynaklanabilir.
Son günlerde askıya almak deyimi yerine buzdolabına koymak kullanılmaya başladı.
Sabahleyin çok erken kalktıysa da uçağa yetişilemedi.
Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa bile beklenen rahatlığa kavuşulamamıştır.
Ekleyen : Kullanıcılar