Kompozisyon Yazmanın Metodu (Yöntemi)
Türk edebiyatında kompozisyon, “tertip, düzen, düzenli yazı” anlamlarına gelmektedir.
Kompozisyon yazma işi, şu sıraya göre yapılır:
Kendi seçtiğimiz veya bir başkası tarafından seçilen bir konu üzerinde kompozisyon yazarken, zihnimizde yapacağımız ilk işlem; o konu ile ilgili duygu, düşünce, hayal ve bilgilerimizi canlandırmaktır.
Üzerinde kompozisyon yazacağımız konu; şiir veya düzyazı türünde bir eser, herhangi bir eserden alınmış bir parça, bir atasözü, bir özdeyiş veya soyut bir duygu (sevmek gibi) olabilir.
Meselâ (örnek olarak), şu sözü ele alalım: “Hayatta hiç kimse başarı merdivenini elleri cebinde tırmanmamıştır.” Bu sözde, konu, “çalışmak, başarma için çalışmak”tır.
Konuyu bulduktan sonra yapacağımız ikinci işlem, kompozisyon konumuzdaki ana düşünceyi ve yardımcı düşünceleri belirlemektir.
Ana düşünce (fikir); bir konu üzerinde bir kimsenin kendine özgü düşüncesidir. Mesela yukarıdaki sözde, ana düşünce “Başarılı olmak için çok çalışmalıyız.” Cümlesi olabilir.
Ana düşünceyi destekleyen, ana düşünceyle ilgili olan öteki düşüncelere de “yardımcı düşünceler” denir.
KOMPOZİSYON YAZMA DENEMESİ
Bize “Orman konusunda bir kompozisyon yazınız.” denilmiş olsun. Burada konu “orman”dır.
- Önce paragraf yaparız.
- Ormanın tanımını yaparız. (Orman, insan ve toplum için faydalı olan, içinde farklı canlıları barındıran, ağaçlardan oluşan bir yerdir. dersimiz.com)
- Ana düşünceyi belirleyeceğiz. (Orman, insan ve toplum için çok faydalı olduğundan korunmalıdır.)
- Ana düşüncemizi, paragraf yaparak, açıklayacağız.
- Sonra yardımcı düşünceleri belirleyeceğiz.
- Orman, yeşilliklerle örtülü, tabiatın bir parçasıdır.
- Çeşitli hayvan türlerini barındırır.
- İçimizdeki güzellik duygusunu tatmin eder.
- Orman, ekonomik bir kaynaktır.
- Yukarıda belirlediğimiz yardımcı düşüncelerin her birini, birer paragrafta açıklayacağız.
- En son olarak satırbaşı yapıp, yeni bir paragrafta; “Kısaca, kısacası, demek ki, öyleyse, netice olarak,…” gibi ifadelerden birini kullanarak, ormanlarımızı korumamız gerektiğinden söz ederek yazımızı bitireceğiz.
- Yazımıza bir de başlık koyduk mu, bu iş tamamdır. (Ormanlar Canımız) Bu kadar kolay işte.
KOMPOZİSYONDA KAĞIT VE YAZI DÜZENİ
Düzenli bir kompozisyon yazarken;
a. Kullanacağımız kağıt beyaz ve çizgisiz olmalıdır.
b. Kompozisyon yazılılarında siyah kurşun kalem, ödevlerde mavi mürekkepli dolmakalem veya tükenmez kalem kullanılmalıdır.
c. Kağıdın etrafına süsleme yapmak, resim yapmak gereksizdir.
d. Yazılar okunaklı ve eşit aralıklı yazılmalıdır. Harfler, kelimeler ve satırlar arasında eşit boşluk olmalıdır.
Hazırlayan: Alparslan TAŞÇI – Türkçe Öğretmeni
Ekleyen : Alparslan TAŞÇI