Kök ve Ek Bilgisi
KÖKLER VE EKLER
Türkçemizde sözcükler kök ve eklerden meydana gelir.
KÖK
Sözcüklerin parçalanamayan, anlamlı en küçük parçasına "kök" denir.
Çiçekçilik = çiçek - çi - lik
Kök - ek - ek
Kökler ve yeni oluşan kelime arasında anlam ilişkisi olmalıdır.
DOĞRU
BALIK + ÇI = BALIKÇI
(Balık tutan kişi) "Balık" ile "balıkçı" arasında anlam ilişkisi olduğu için "balıkçı" kelimesinin kökü balık" tır.
YANLIŞ
BAL + IK + ÇI = BALIKÇI
Yukarıdaki kullanım yanlıştır. "Bal kelimesi tek başına anlamlı olsa da "balıkçı" kelimesi ile bir anlam ilişkisi olmadığı için bu kelime kök olamaz.
Kökler temelde ikiye ayrılır: isim kökü ve fiil kökü
İSİM KÖKÜ: Varlıkları ve kavramları karşılayan köklere isim kökü denir.
Bu köklerin sonuna '-mek,-mak" eki getirildiğinde anlamlı OLMAZ.
ÖRN: Sakinlik = sakin + lik
İsim kökü + ek
Sakinmek ( Anlamlı olmaz.)
İnatçı = inat + çı
İsim kökü + ek
İnatmak (Anlamlı olmaz)
FİİL KÖKÜ: Bir hareketi, işi veya oluşu karşılayan köklere fiil (eylem) kökü denir.
Bu köklerin sonuna "-mek,-mak" eki getirildiğinde anlamlı OLUR.
"-mek..-mak" eki Türkçede mastar eki olarak adlandırdıp fiillerin sonuna getirilir. Kısa çizgi (-) ile gösterilir.
ÖRN: Koştu = koş + tu
Fiil kökü + ek
Koşmak (Anlamlı olur.)
Geldim = gel + di + m
Fiil kökü + ek + ek
Gelmek (Anlamlı olur.)
EKLER
Bir sözcükten başka bir sözcük türeten veya farklı anlam ilgileri katan harf ya da harf gruplarına “EK” denir.
Bir sözcük eklerine ayrılırken önce sözcüğün kökü bulunmalıdır.
Ekler ikiye ayrılmaktadır: yapım eki ve çekim eki
YAPIM EKİ: Yeni sözcük türetmeye yarayan eklere “YAPIM EKİ” denir.
ÖRN: simitçi = Simit - çi
İsim kökü - yapım eki
ÇEKİM EKİ: Sözcüğün anlamını değiştirmeyen eklere “ÇEKİM EKİ” denir.
ÖRN: simitler = Simit - ler
İsim kökü - çekim eki
NOT: Türkçe'de yapım ekleri, çekim eklerinden önce gelir. Yani çekim ekinden sonra yapım eki gelemez.
ÖRN: Avcıya = av - cı - ya
isim kökü - yapım eki - çekim eki
Ekleyen : ziyaretçi