Ders Notları, Konu özetleri

HATIRA(ANI)
Toplum hayatında önemli görevler üstlenmiş, toplumu ilgilendiren önemli olayları bizzat yaşamış veya bu olaylara şahit olmuş kişilerin bu olayları duyurmak için sanat değeri taşıyan bir üslupla yazdıkları yazılara "anı (hatıra, hatırat)" denir. Anıların yazıldığı defterlere "hatıra defteri" denir.
Anı yazıları yaşanmakta olanı değil, yaşanmışı konu alır. Anılar ya günü gününe tutulan notlardan yararlanılarak ya da yaşanan olaylar anımsanarak sonradan yazılır. Her iki durumda da anılar yaşandıktan çok sonra kaleme alınır. Anılarda gözlem esastır. Anılar kişinin kendi özel tarihidir. Mesleki yaşamında başarıya ulaşmış veya şöhreti yakalamış bazı kişiler anılarını yazarlar.

Anının özellikleri şunlardır:
● Anılar tarihi gerçeklerin öğrenilmesine katkı sağlar.
● Gelecek kuşaklara ders vermek ve kamuoyu ile hesaplaşmak amacı da vardır.
● Anılar kişinin yaşadığı dönemle ilgili bilgiler de verir. Bu bakımdan anılar tarihe ışık tutan kaynaklar arasında yer alır.
● Yaşanmış olayların gizli kalmış bazı yönlerini açığa çıkarır. Ancak bunlar, olaylara kişisel bakış açısıyla kaleme alınmış olduklarından kesin ve bilimsel bir doğru gibi kabul edilemez ve nesnel bir belge niteliği taşımaz.
● Anılar sonradan kaleme alındığı için olaylar üzerinden çok zaman geçmiş olur. Kişi bu zaman içinde değişim geçirebilir, olaylara bakış açısı değişebilir. Dolayısıyla anılar yazıldıkları andan bakılarak kaleme alınır.
● Anıların mutlaka gerçeği anlattığı söylenemez, onlara sağlam tarihî belgeler olarak bakılamaz.

Anı Türünün Tarihsel Gelişimi
Anı, edebiyatımızda oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Bu türün ilk örnekleri ilk yazılı metinlere kadar uzanır. Bu bağlamda, Göktürk Yazıtları'nı edebiyatımızın ilk anı örnekleri saymak mümkündür. Ebulgazi Bahadır Han'ın 17. yüzyılda yazdığı "Şecere-i Türk' adlı eseri anı türündedir.
Osmanlı İmparatorluğunda devletin resmî tarihçileri olan vak'anüvislerin eserlerinde (vak'aname) anı niteliği taşıyan metinlere rastlanır. Ayrıca sefaretnameler, özellikle Fransa ve Avusturya sefaretnameleri başta olmak üzere, anı özelliği taşır. Anı türü, edebiyatımızda Tanzimat'la birlikte canlılık kazanır. İlk anı Akif Paşa'nın "Tabsıra" adlı eseridir. Ziya Paşa'nın "Defter-i Amal", Namık Kemal'in "Magosa Hatıraları", Ahmet Mithat Efendi'nin "Menfa", Muallim Naci'nin "Ömer'in Çocukluğu" adlı eserleri Tanzimat Döneminde yazılan anı türünde eserlerdir.
Ahmet Rasim, "Eşkâl-i Zaman", "Falaka ve Gecelerim"; Halit Ziya Uşaklıgil, "Kırk Yıl", "Saray ve Ötesi"; Hüseyin Cahit Yalçın, "Edebî Hatıralar"; Ruşen Eşref Ünaydın, "Atatürk'ü Özleyiş"; Falih Rıfkı Atay, "Çankaya"; Yakup Kadri Karaosmanoğlu, "Gençlik ve Edebiyat Hatıraları"; Yahya Kemal Beyatlı, "Çocukluğum, Gençliğim, dersimiz.com Siyasî ve Edebî Hatıralarım"; Yusuf Ziya Ortaç, "Portreler"; Falih Rıfkı Atay; "Çankaya", "Zeytindağı"; Yakup Kadri Karaosmanoğlu." Zoraki Diplomat"; Halide Edip Adıvar, "Türk'ün Ateşle İmtihanı", "Mor Salkımlı Ev" anı türünün edebiyatımızdaki önemli eserleridir.

Ekleyen : Edebiyatçı