İyon Yükü Ve Yükseltgenme Basamağı
İYON YÜKÜ VE YÜKSELTGENME BASAMAĞI
Bir atomun elektron alması veya vermesi sonucu aldığı değere iyon yükü denir. Bir atom elektron veriyor ise değerliği artıyor demektir.
İyon: (+) veya (–) yüklü atom ya da atom gruplarına iyon denir.
Katyon: (+) yüklü atom ya da atom gruplarına katyon denir. (Na+1, Mg+2, NH4+1, … )
|
+1 yüklü |
+2 yüklü |
||
|
H |
Hidrojen |
Be |
Berilyum |
|
Li |
Lityum |
Mg |
Magnezyum |
|
Na |
Sodyum |
Ca |
Kalsiyum |
|
K |
Potasyum |
Ba |
Baryum |
|
Ag |
Gümüş |
Zn |
Çinko |
|
Cu |
Bakır |
Ni |
Nikel |
|
Hg |
Civa |
Cu |
Bakır |
|
|
|
Hg |
Civa |
|
|
|
Pb |
Kurşun |
|
+3 yüklü |
Sn |
Kalay |
|
|
Al |
Alüminyum |
+4 yüklü |
|
|
Cr |
Krom |
Sn |
Kalay |
|
Fe |
Demir |
Pb |
Kurşun |
Anyon: (-) yüklü atom ya da atom gruplarına anyon denir. (F-1, Cl-1, O-2, N-3, NO3-1, SO4-2, …)
|
– 1 yüklü |
– 2 yüklü |
||
|
F |
Flor |
O |
Oksit |
|
Cl |
Klor |
S |
Sülfür |
|
Br |
Brom |
SO4 |
Sülfat |
|
I |
Iyot |
SO3 |
Sülfit |
|
OH |
Hidroksit |
CrO4 |
Kromat |
|
NO3 |
Nitrat |
CO3 |
Karbonat |
|
ClO3 |
Klorat |
Cr2O7 |
Dikromat |
|
MnO4 |
Permanganat |
– 3 |
|
|
HSO4 |
Bisülfit |
P |
Fosfor |
|
CN |
Siyanür |
N |
Azot |
|
|
|
PO4 |
Fosfat |
Yükseltgenme Basamağı
Atom grupları içerisinde yer alan elementlerin aldığı veya verdiği elektron sayıları her zaman net değildir. Bu nedenle atom gruplarındaki elementlerin aldığı veya verdiği elektron sayısına yükseltgenme basamağı denir.
Örnek: Aşağıdaki bileşiklerde yer alan elementlerin değerliklerini bulunuz? (NaI, K2O, BaCl2, Al2S3)
Yükseltgenme Basamaklarının Hesaplanması:
Yükseltgenme Basamaklarının hesaplaması aşağıdaki kurallara göre yapılır.
1. Serbest haldeki tüm elementlerin değerliği sıfırdır.
2. Sabit değerlikli metaller bileşiklerinde her zaman aynı değerliği alırlar. (1A=+1, 2A=+2, 3A=+3…)
3. Oksijen atomu;
- OF2 bileşiğinde (+2)
- Peroksitlerinde (-1) (H2O2, Na2O2, CaO2…)
- Diğer tüm bileşiklerde (-2) değerliğini alır.
4. Hidrojen atomu;
- Hidrürlerinde (-1) değerlikli ( NaH, KH, CaH2…)
- Diğer tüm bileşiklerinde (+1) değerliklidir.
5. Halojenler (7A Grubu elementleri);
- Oksijensiz bileşiklerinde (-1) değerliklidir.
- Oksijenli bileşiklerinde (+1…+7) değişken değerliklerini alırlar.
- Flor tüm bileşiklerinde sadece (-1) değerliğini alır.
6. Bileşiklerin değerliklerin toplamı sıfıra eşitlenerek değerliği bilinmeyen elementlerin değerlik hesaplaması yapılır.
7. Köklerin değerliklerin toplamı iyon yüküne eşitlenerek değerliği bilinmeyen elementlerin değerlik hesaplaması yapılır.
Örnek: Aşağıdaki bileşiklerde X ile simgelenen elementlerin yükseltgenme basamaklarını bulunuz? (KXO4, HXO4, NaXO2, XO3-1, X2O7-2)
Örnek 1 :H2XO3 bileşiğinde X elementinin değerliğini bulunuz?
Örnek 2 : X2YZ4 bileşiğinde Y' nin değerliği nedir? ( 11X, 8Z)
Örnek 3 :XO3- bileşiğinde X elementinin değerliğini bulunuz?
Ekleyen : notbak.com