İnsanda Salgı Bezleri (Hormonal Sistem)
Salgıladıkları maddeleri doğrudan kana veren bezlere "iç salgı bezleri" denir. İç salgı bezleri kandan aldıkları maddelerden bir takım maddeler yaparlar. Bu maddeler kan yoluyla organlara dağılarak, organların birbiri ile uyumlu çalışmasını, vücudun gelişmesini, beslenmeyi, büyümeyi, üremeyi ve ruhsal hayatı düzenler. İç salgı bezlerinin çıkardığı bu maddelere "hormon" adı verilir. Hormonlar ve bunları salgılayan iç salgı bezlerinin oluşturduğu sisteme "endokrin sistemi" denir. Vücudumuzdaki organ ve sistemlerin düzenli ve uyumlu çalışmasında sinir sistemi ile endokrin sistemi birlikte görev yapar. Başlıca iç salgı bezleri hipofiz, epifiz, tiroit, böbrek üstü bezi, pankreas ve eşeysel bezlerdir.
? Hipofiz ve Epifiz Bezleri :
Hipofiz bezi, beynin tabanında hipotalamusun altında yer alan nohut büyüklüğünde bir bezdir. Görevi diğer bezlerin çalışmasını düzenlemek ve onları denetlemektir. Epifiz bezi, beynin arka kısmında mercimek büyüklüğünde bir bezdir. Bu bezin görevi tam olarak bilinememekle birlikte, üreme organlarının gelişmesini kontrol ederek, düzenli çalışmasını sağladığı kabul edilmektedir. Hipofiz ve epifiz bezlerinin salgıladığı hormonlar vücudun büyümesi ve gelişmesini sağlar. Bu bezlerin fazla çalışarak fazla hormon salgılaması "devlik", az çalışması "cücelik" adı verilen anormal gelişmeler görülür.
? Tiroit Bezi :
Tiroit bezi, gırtlağın altında soluk borusunun iki yanında yer alır. İç kısmında dört tane küçük bez vardır. Bu bezlere "paratiroit" denir. Tiroit bezi "tiroksin" adı verilen hormonu salgılar. Bu hormon vücut metabolizmasını ve zihinsel ve bedensel gelişmeyi sağlar. Bu hormonun az salgılanması zeka geriliğine, cüceliğe, yorgunluğa ve deri kurumasına sebep olur. Fazla salgılanması ise terlemeye, kan basıncının artmasına ve sinirliliğe sebep olur. İyot olmaksızın tiroksin hormonu salgılanamaz. Vücuda yeterince iyot alınmadığında hipofiz bezi tiroit bezini uyararak tiroit bezinin aşırı çalışmasına ve hacmini artırmasına sebep olur. Tiroit bezinin büyümesi ile "guatr" adı verilen hastalık meydana gelir. Bu hastalık ilk aşamada A vitamini kullanılarak, ileri hallerde ameliyatla tedavi edilebilir. Paratiroit hormonu "kalsitonin" hormonu salgılar. Bu hormon kandaki kalsiyum miktarını kontrol ederek, kemiklerin sertleşmesini sağlar.
? Böbrek Üstü Bezleri :
Her iki böbreğin üstünde, böbreklere yapışık fasulye büyüklüğünde bezlerdir. Dışta kabuk, içte ise öz bölgesi vardır. Bezlerin kabuk kısmı "kortizol" hormonu, iç kısmı ise "adrenalin" hormonu salgılar. Kortizol, proteinlerin karbonhidratlara dönüşümünü sağlar. Adrenalin, kandaki karbonhidrat metabolizmasını düzenler. Korku ve heyecan halinde adrenalin hormonu fazla salgılanır.
? Pankreas :
Karın boşluğunda, midenin altında hem iç salgı hem de dış salgı bezidir. Alfa ve beta hücrelerinden oluşur. Alfa hücreleri "glukagon" hormonu, beta hücreleri ise "insülin" hormonu salgılar. Bu iki hormon beraber çalışarak kandaki şeker miktarını ayarlarlar. Glukagon hormonu kanda şeker düştüğünde karaciğerden kana şeker geçmesini sağlar. İnsülin ise kandaki şekerin hücrelere geçmesini sağlar. Yani kan şekerini düşürür. Ayrıca insülin yemeklerden hemen sonra fazla şekeri akciğere geçirerek depolar. Bu hormonların yeterli salgılanamaması halinde "şeker hastalığı" meydana gelir. Bu hastalık vücuda insülin hormonu verilerek tedavi edilebilir.
İnsanda yönetimi ve iletimi sağlayan sistemdir. Vücudumuzdaki organ ve sistemlerin uyumlu çalışmasında iç salgı bezleri de görev yapar.
Ekleyen : dersimiz.com