Garip Şiir Hareketi (Birinci Yeni) (1940-1954)
GARİP ŞİİR HAREKETİ (BİRİNCİ YENİ) (1940-1954)
Garip şiiri 1940'tan sonra değişen sosyal ortamın edebiyattaki ilk yansımasıdır. Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu, Melih Cevdet Anday adlı üç genç şairin "Garip" adlı ortak bir şiir kitabı çıkarmasıyla başlayan bu şiir akımı, yerleşik bütün şiir anlayışlarına meydan okumuştur. Garip şairlerinin savundukları ilkeler şunlardır:
a)Şiirde duyguya değil akla dayanılmıştır.
b) Şairaneliğe karşı çıkılmıştır.
c) Şiirlerinde sıradan insanların hayatını anlatmışlardır.
ç) Sokağı ve gerçek yaşamı şiire yansıtmışlardır.(Günlük hayattaki en basit konuların bile şiire girdiği görülür.)
d) Şiir, her insanın anlayabileceği açıklığa ve basitliğe indirgenmiştir.
e) Ölçü ve uyağın gereksizliği savunulmuş, şiirde serbest nazım benimsenmiştir.
f) Şiirde imgeye karşı çıkılmış, söz sanatlarına yer verilmeden gerçekliğin doğal haliyle yansıtılması istenmiştir.
g) Şiir dilinin günlük konuşma dilinden ayrı bir dil olmadığı düşüncesiyle kelimeler genellikle ilk anlamlarıyla kullanılmıştır.
h) Kimi şiirlerde gerçeküstücülük (sürrealizm) akımından yararlanılmıştır.
ORHAN VELİ KANIK (1914-1950)
Garip şiir hareketinin kurucusudur. İlk şiirlerini öz şiir anlayışına bağlı kalarak heceyle yazan şair, eski şiiri ve aruzu da iyi bilir. Fakat o, Oktay Rıfat ve Melih Cevdet'le birlikte başlattığı Garip şiir hareketiyle ve çıkardığı "Yaprak" dergisinde "ölçü, kafiye, sanatlı ve şairane anlatım" gibi şiirin geleneksel özelliklerini dışlamış, anlamı şiirin temeli saymıştır. Sokaktaki sade vatandaşı, onların konuştuğu sade Türkçeyi kullanarak anlatmıştır. "İstanbul'u Dinliyorum, Anlatamıyorum, Kitabe-i Seng-i Mezar" gibi şiirleriyle tanınıp sevilmiştir. Sürrealizm (gerçeküstücülük) akımından da etkilenen şair, son yıllarında yazdığı şiirlerinde halk şiirinden de yararlanmıştır.
ESERLERİ Şiir: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı
Nesirleri: Denize Doğru, Edebiyat Dünyamız, Bindiğimiz Dal, La Fontaine Masalları.
OKTAY RIFAT HOROZCU (1914-1988)
.Kelimelerle, modern ressamlar gibi, dünyaya yeni bir şekil vermeye çalışır. Şiirlerinde sürekli bir değişimin peşindedir. Bireyci, toplumcu, gerçeküstücü özelliklerle birlikte, "ileri şiir, toplumu yükselten, ileriye götüren sanattır" görüşündedir. Garip döneminden sonra, "İkinci Yeni" tarzında yazdığı şiirleri "Perçemli Sokak" adlı kitabında toplamıştır.
ESERLERİ Şiir: Garip, Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler, Karga ile Tilki, Perçemli Sokak…
Tiyatro: Atlar ve Filler, Çil Horoz, Yağmur Sıkıntısı...
MELİH CEVDET ANDAY (1916-2002)
Melih Cevdet, Orhan Veli ve Oktay Rıfat ile birlikte Garip şiir hareketinin üç öncüsünden biridir. Kendi ifadesiyle "güzel günlerin şairi"dir, akılcıdır. İlk şiirlerindeki romantik özelliklerinden sıyrılarak, şiiri duygulardan çok aklın egemenliğine, güzel günlerin özlemine bırakır. Şiirlerinde toplumsal gerçekliği işler. Söz oyunlarından kaçar, sade bir dil kullanır. Düzyazı türündeki eserlerinde, yoğun bir düşünce, şiirsel, esprili, özlü bir anlatım vardır. Şiir dışında; fıkra, makale, deneme, gezi yazısı, roman ve tiyatro türlerinde de eser vermiştir.
ESERLERİ Şiir: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Göçebe Denizin Üstünde, Telgrafhane…
Roman: Gizli Emir Tiyatro: Mikado'nun Çöpleri, İçerdekiler… Gezi Yazısı: Sovyet Rusya, Azerbaycan, Özbekistan, Bulgaristan, Macaristan.
Ekleyen : dersimiz.com