Düzyazı Türleri / Yardımcı Türler - Gezi Yazısı (Seyahatname)
Düzyazı Türleri / Yardımcı Türler - Gezi Yazısı (Seyahatname)
Yazarın yurt içinde ve yurt dışında gezip gördüğü yerlerin ilgi çekici özelliklerini anlattığı yazı türüdür.
- Eskiden gezi yazılarına seyahatname (seyahat yazısı) denirdi.
- Bilinçli bir gözlem bu türün ilk koşuludur.
- Gezi yazısında yazar daima, gezdiği yerleri anlatmalı, uydurma, yanlış bilgiler vermemelidir.
- Yazar gördüklerini, okuyucusunun daha iyi algılaması için, karşılaştırma yapar. Okur sanki o yerleri sanatçıyla gezer gibi olur.
Dünya edebiyatında gezi yazısının ilk örnekleri sayılabilecek eserleri verenlerin başında Heredotos, Marco Polo ve İbn-i Batuta gelir. - İlk seyahatname Seydi Ali Reis’in Mir’atül Memalik adlı eseridir.
- Türk edebiyatındaki ilk seyahatname Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eseridir.
- Batılı anlamda ilk gezi yazıları Ahmet Mithat Efendi’nin Avrupa’da Bir Cevelan adlı eseridir.
- Türk edebiyatında Batılı anlamda gezi yazısı örnekleri Tanzimat döneminde yazarların Avrupa’ya gitmesiyle verilmeye başlanmıştır.
Önemli gezi yazıları şunlardır:
(Tanzimat döneminden öncekiler)
Seydi Ali Reis: Mir’atül Memalik
Nabi: Tuhfetü’l Harameyn
Piri Reis: Kitab-ı Bahriye
Evliya Çelebi: Seyahatname
Yirmisekiz Çelebi Mehmet: Paris Sefaretnamesi
(Tanzimat ve sonrasındakiler) dersimiz.com
Ahmet Mithat Efendi: Avrupa’da Bir Cevelan
Direktör Ali Bey: Seyahat Jurnali
Cenap Şahabettin: Hac Yolunda, Afak-ı Irak, Avrupa Mektupları
Ahmet Haşim: Frankfurt Seyahatnamesi
Falih Rıfkı Atay: Denizaşırı, Bizim Akdeniz, Tuna Kıyıları, Taymis Kıyıları, Yolcu Defteri, Zeytindağı
Reşat Nuri Güntekin: Anadolu Notları
Attila İlhan: Abbas Yolcu
Sadri Ertem: Ankara-Bükreş
İsmail Habip Sevük: Tuna’dan Batıya
Azra Erhat: Mavi Akdeniz, Mavi Anadolu
* GEZİ YAZISI-ANI: Gezi yazılarında özne dış dünyadır. Anılar da ise özne kişinin kendisidir.
* GEZİ YAZISI-RÖPORTAJ: Gezi yazısında amaç, gezip görülen yerlerle ilgili duygu ve düşünceleri aktarmak ve okuyucuda gezme isteği uyandırmakken; röportajda amaç, bir olayı, bir durumu, bir sorunu gezip görerek insanlarla konuşarak araştırmaktır.
Ekleyen : dersimiz.com