Ders Notları, Konu özetleri

CANLILIK VE ÇEVRE

Canlılar Arasındaki Beslenme İlişkileri Ve Yaşama Birlikleri

1) Ototroflar (Üreticiler)

• İnorganik maddelerden organik madde sentezlerler.
• En fazla bulunan gruptur.
• İki tiptir.

 

A) Fotosentetikler:

• Işık enerjisini kullanırlar.
• Klorofilleri vardır.
• Örnek: Yeşil bitkiler,bakteriler ve mavi-yeşil algler.

 

B) Kemosentetikler:

• Kimyasal enerjiyi kullanırlar.
• Klorofilleri yoktur.
• Örnek: Nitrit bakterileri, nitrat bakterileri, azot bakterileri, kükürt bakterileri, demir bakterileri

 

2) Heterotroflar (Tüketiciler)

• Hazır besin kullanırlar.
• 3 tiptir.

 

A) Holozoik Canlılar: Katı besinlerle beslenirler.

I) Etçiller (Karnivor)

II) Otçullar (Herbivor)

III) Hem etçil hem otçullar (Omnivor)

 

B) Simbiyotik Canlılar:

    I) Mutualizm            ⇒        (+,+)    ⇒       Mantar ve su yosunu (Liken)

    II) Kommensalizm  ⇒        (+,0)     ⇒       Köpek balığı, echenes balığı  

    III) Parazitlik           ⇒        (+,-)     ⇒       Bit, pire, kene

Tam parazitlik: Sindirim sistemi iyi gelişmemiş, insan ince bağırsağında yaşayan yassı kurtlar tam parazittir.

Yarı parazitlik: Ökseotu gibi bitkinin gövdesine sarılarak su ihtiyacını karşılayan parazitlerdir.

 

C) Saprofit Canlılar:

• Organik maddeleri inorganik maddelere ayrıştırırlar.
• Enzim sistemleri iyi gelişmiştir.
• Hücre dışı sindirim yaparlar.
• Örnek: Çürükçül bakteriler, mantar ve küfler.

 

Öglena ve böcekçil bitkiler hem ototrof hem de heterotrofturlar.

Protookoperasyon: Bir arada yaşayan iki türün belirli bir süre birbirlerinden yararlanmaları olayıdır. Timsah-Kürdan kuşu.

YAŞAMA BİRLİKLERİ

Birey – Populasyon – Komünite – Ekosistem – Biyosfer

Populasyon: Aynı türden canlıların oluşturduğu topluluğa denir.

Komünite: Farklı populasyonların oluşturduğu topluluğa denir.

Ekosistem: Canlıların yaşamış olduğu cansız çevreye denir.

Biyosfer: Ekosistemi tamamen çevreleyen yapıya denir.

Ekoton: Sınır bölgesidir.Buradaki tür sayısı en fazladır.

Mikroklima: Farklı iklim ortamları. dersimiz.com

Habitat: Canlının adresidir yani ekosistemde yaşadığı yerdir.

Ekolojik Niş: Canlının habitattaki görevidir.

Süksesyon: Baskın türün değişmesidir.  

Flora: Bitki topluluğuna denir.

Fauna: Hayvan topluluğuna denir.

 

Ekosistem   >>>>  Uludağ

Komünite   >>>>   Uludağ'da yaşayan canlılar

Populasyonlar   >>>>  Uludağ'da yaşayan çamlar

Topluluklar     >>>>    Uludağ'da yaşayan çam toplulukları 

 

POPULASYON

Populasyonu etkileyen faktörler:

• Doğum
• Ölüm
• Salgın hastalıklar
• Savaşlar
• Doğal afetler
• Besin miktarı
• Yaşama alanı
• Artık miktarı
• Göç (İçe göç-Dışa göç)

 

Bir populasyonda ;                                                        

1. Doğum oranı > Ölüm oranı

    İçe göç > Dışa göç

• Populasyon büyür.
• Ortam şartları iyidir.
• Genç miktarı çoktur.                                                       

 

2. Doğum oranı < Ölüm oranı

   İçe göç < Dışa göç

• Populasyon küçülür.
• Ortam şartları kötüdür.
• Yaşlı birey fazladır.

 

3. Doğum oranı = Ölüm oranı

    İçe göç = Dışa göç

• Populasyon dengededir.
• Ortam şartları normaldir.
• Bireyler eşit sayıdadır.

 

♦ Bir populasyonda yaşanabilen maksimum birey sayısına taşıma kapasitesi denir.

♦ Bir populasyondaki birey sayısı populasyonun yoğunluğu belirler.

• Besin piramidinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildiğinde sayıda azlık,irilik ve biyokütlede azlık görülür.
• Beslenme seviyelerinde enerji transferindeki hiyerarşi “kim kimi yer” sorusunun cevabına göre belirlenir.
• Besin piramidinde yukarılara doğru çıkıldıkça enerji kaybı olur.

İç Parazitlik (endoparazit): Bağırsakta yaşayan solucan ve kurtlar,bakteriler,mantarlar ve bazı bir hücreliler bu gruptandır. Enzim sistemleri olmadığı için kompleks besinleri sindiremezler.

Dış Parazitlik (ektoparazit): Canlının dışında yaşayan parazitlerdir. Enzim sistemleri ve sindirim sistemleri vardır. Bit, pire, tahta kurusu, kan emici sinekler bu gruba girer.

• Parazit bakterilerin sindirimle ilgili enzim sistemleri gelişmemiştir.
• Bütün parazitlerde üreme sistemi gelişmiştir.

 

AZOT DEVRİ

• Azotun asıl kaynağı havadır. Fakat bitkiler havadaki serbest azotu doğrudan alamazlar.
• Havadaki azot toprağa iki şekilde bağlanır.

1. Bazı bitkilerin köklerindeki yumrularda yaşayan azot bağlayıcı bakterilerle.

2. Şimşeğin elektrik enerjisi sonucu atmosferdeki azotun oksijenle birleşmesiyle NO2^- , Bununda suyla birleşmesiyle HNO3 oluşur ve buda toprağa karışır.

 

Nitrifikasyon: Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan organik azotun yeşil bitkilerin kullanabileceği nitrat tuzlarına dönüştürülmesidir. 3 safhadır.

Ayrışma: Çürükçül bakterilerin azotlu besinleri ayrıştırarak NH 'e dönüştürmesidir.

Nitritleşme: Nitrit bakterilerinin NH₃’ü HNO₃’e dönüştürmesidir.

Nitratlaşma: Nitrat bakterilerinin HNO₃'ü nitrat tuzuna dönüştürmesidir.

Denitrifikasyon: Bitkiler tarafından kullanılmayan nitrat tuzlarının denitrifikasyon bakterileri tarafından parçalanarak atmosfere serbest azot olarak göndermesidir.

 

HAYVAN TOPLULUKLARI

1. Organize olmuş gerçek topluluklar.

• Bal arısı, karınca toplulukları insan toplulukları gibi
• Topluluktan ayrılan birey tek başına hayatını sürdüremez.

2. Belli amaçlarla belli zamanlarda oluşan topluluklar

• Antarktika kıyılarındaki adalarda üreme mevsiminde bir araya gelen, üreme bitince de dağılan kral penguenler bu tür topluluktur.
• Tüm hayatı boyunca sürü halinde yaşayan canlılara örnek fillerdir.

Ekleyen : dersimiz.com