Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beylikleri (Danişmentliler, Saltuklular, Mengücekliler, Artukoğulları, Çaka Beyliği)
ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ
DANİŞMENTLİLER (1080-1178)
- Melikşah döneminde Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas merkez olmak üzere kuruldu (1080)
- Zamanla topraklarını Tokat, Amasya, Çankırı, Kastamonu, Kayseri ve Malatya’ya kadar genişlettiler.
- Taht kavgalarıyla Kayseri, Sivas ve Malatya olarak üç kola ayrıldılar.
- Üç kolu da Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan ortadan kaldırdı.
Danişmentlilerin özellikleri:
- Anadolu’da kurulan ilk Türk devletlerinin en geniş sınırlara ulaşan ve en güçlüsüdür.
- Gürcüler, Bizanslılar ve Haçlılarla mücadele ettiler. notbak.com
- Danişmentlilerde adına para bastıran ilk hükümdar Danişment Ahmet Gazi’dir.
- “Danişmentname” en önemli destanlarıdır.
- Kayseri Ulu Cami,Tokat ve Niksar’da yaptırılan Yağıbasan Medreseleri en önemli eserleridir.
SALTUKLULAR (1072-1202)
- Alparslan komutanlarından Ebul Kasım Saltuk tarafından Erzurum Merkez olarak kuruldu.
Saltukluların özellikleri:
- Anadolu’da kurulan ilk Türk Devletidir.
- Danişmentlilerle birlikte Haçlılara karşı mücadele ettiler.
- Gürcüler ve Trabzon Rum İmp. İle savaştılar.
- Erzurum, Bayburt ve Kars çevresine hakim oldular.
- Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından yıkıldılar.
- Erzurum Saltuklular döneminde önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
- Erzurum’da ki Saltuklu eserleri: Kale Cami,Tepsi Minare, Mama Hatun Türbesi, Üç Kümbetler, Ulu Cami.
MENGÜCEKLİLER (1080-1228)
- Alparslan’ın komutanlarından Mengücek Gazi tarafından Erzincan, Kemah, Divriği’de kuruldu.
Mengüceklilerin özellikleri:
- Gürcüler ve Pontus Rum Krallığıyla mücadele etmişlerdir.
- Bölgelerini kültür ve ticaret merkezi haline getirmişlerdir.
- Divriği (Sivas) Külliyesi en önemli eserleridir.
ARTUKLULAR (1102-1409)
- Artuk Bey kurucudur.
- Üç kola ayrıldılar.
a) Hasankeyf Artukoğulları
b) Mardin Artukoğulları
c) Harput Artukoğulları
Artukoğullarının özellikleri:
- Mardin’de Hatuniye Medresesi, Koçhisar’da Ulu Cami, Batman Irmağı üzerinde Malabadi Köprüsü önemli Artuklu eserlerindendir.
- Dericilik, metal işçiliği, el sanatları ve dokumacılık çok gelişmiştir.
- Ticaret gelişmiştir.
ÇAKA BEYLİĞİ (1081-1093)
- Selçuklu-Bizans mücadelesinde Bizans’a esir düşen Çaka Bey kurtulduktan sonra İzmir’i ele geçirerek burada devletini kurdu.
- Çaka Bey ilk Türk donanmasını kuran ve ilk deniz komutanı olan Türk Beyidir.
- Donanmasıyla Bizans’ı yenerek Midilli, Rodos, Sakız adalarını aldı.
- Bizans’a karşı Türkiye Selçukluları ve Peçeneklerle ittifak yaptı.
- Bizans’ın kışkırtmalarıyla I. Kılıç Arslan Çaka Bey’i öldürttü.
Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinin genel özellikleri:
- Türklerin Anadolu’ya gelmelerini sağlamışlardır.
- Anadolu’da yeni şehirler kurarak bunlara Türkçe isimler verdiler.
- Anadolu’da cami, medrese, kervansaray, han, şifahane gibi sosyal Kurumlar kurarak Türk-İslam kültürünü Anadolu’ya taşımışlardır.
- Kuruldukları bölgelerin Türkleşmesini sağlamışlardır.
- Yurtlarını Bizans, Gürcü, Ermeni ve Haçlılara karşı korumuşlardır.
- Alparslan’ın komutanları tarafından kurulan bu devletler Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulmasına zemin hazırlamışlardır.
Sedat Kınayı / dersimiz.com
Ekleyen : Sedat Kınayı