Noktalama İşaretleri-2 (5. Sınıf Türkçe)
5. SINIF TÜRKÇE DERSİ DİL BİLGİSİ: NOKTALAMA İŞARELERİ-2
SORU İŞARETİ (?)
1. Soru bildiren cümlelerin sonunda kullanılır.
– Niçin? – Ne zaman? – Nasıl? – Okula gidecek misin?
2. Bilinmeyen tarih, yer, vb. durumlarda kullanılır.
( ? – 1985 ) Doğum ve ölüm tarihi.
ÜNLEM (!)
1. Sevinç, acı, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları anlatan cümlelerin sonunda.
– Yaşasın! Başardım. – Off! Çok yoruldum.
2. Seslenme, hitap, uyarı sözlerinden sonra
Ey Büyük Atatürk! Hey, arkadaş!
3. Bir sözcüğün küçümseme, alay anlamı katma amacıyla ayraç içinde kullanılır.
Senin ne kadar başardığını (!) gördük.
KISA ÇİZGİ (-)
1. Satır sonuna sığmayan sözcükleri bölmede kullanılır.
2. İki sözcük arasındaki ilişkiyi belirtmek için kullanılır.
Bursa - Ankara arasında demiryolu ulaşımı yoktur.
Türkçe - Almanca sözlük
3. Dil bilgisinde ekleri göstermek için kullanılır.
-ce -de -den
4. Heceleri ayırmada kullanılır.
ma - ce - ra
5. Matematikte çıkartma işareti olarak kullanılır.
25 - 15 = 10
KESME İŞARETİ (')
1. Özel adlara gelen durum ve iyelik eklerini ayırmak için
Bursa'dan Uludağ'a
2. Kısaltmalardan sonra getirilen ekleri ayırmak için
TBMM'ye TV'ye
3. Sayılardan sonra gelen ekleri ayırmak için
2016'da 5'inci
4. Bir harf ya da ekten sonra gelen eki ayırmak için
di'li geçmiş zaman A'dan Z'ye kadar.
DÜZELTME (İNCELTME )İŞARETİ
1. Yabancı dillerden dilimize geçmiş bu sözcüklerde (g) ve (k) ünsüzlerinin ince okunduğunu göstermek ve bu isimlerden sonra gelen (a ) ve (u) seslerinin üzerinde kullanılır.
Rüzgâr – hikâye – kâğıt
2. Yazılışları aynı, okunuşları ve anlamları ayrı olan sözcükleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerinde kullanılır.
Hala - babanın kız kardeşi >> Hâla - henüz
Yad - yabancı >>> Yâd - anma
UZUN ÇİZGİ (KONUŞMA ÇİZGİSİ) (–)
1. Yalnızca karşılıklı konuşmalarda, söz başlarında kullanılır.
– Dersine çalıştın mı?
– Hayır.
– Ne zaman çalışacaksın?
– Bu akşam çalışırım.
2. Konuşmalarda ad yazıldıktan sonra kullanılır.
Ozan – Bu kitabı okumam için bana verir misin?
İdil – Elbette, ancak yarın verebilirim.
Ozan – Neden şimdi vermiyorsun?
İdil – Şimdi ben okuyorum. Bitmek üzere.
TIRNAK İŞARETİ (")
1. Bir yazı içinde başkasından olduğu gibi aktarılan sözlerin başına ve sonuna konur.
Dün Aslı "Çevreyi temiz tutmalıyız arkadaşlar." dedi.
2. Bir sözcüğün önemini belirtmek için kullanılır.
Irmakların taşıdığı alüvyonların birikmesiyle oluşan ovalara "delta" denir.
3. Kitap ve yazar adların yazı içinde geçerken tırnak içine alınabilir.
O kitabı "Ömer SEYFETTİN" yazmış.
AYRAÇ (PARANTEZ)
1. Cümlede açıklamaların başına ve sonunda kullanılır.
Atatürk elli yedi yıl (1881 - 1938) yaşamıştır.
2. Piyeslerde kişilerin nasıl davranacaklarını belirten sözler ayraç içindedir.
TEKİN: Benim dersim var.(Elindeki elmayı Tosun’a gösterir.)Bak annem bana verdi.
3. Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için
"Eğitimdir ki bir ulusun ya özgür, bağımsız, şanlı yüksek bir toplum olarak yaşatır ya da tutsaklık ve yoksulluğa terk eder." (ATATÜRK)
Ekleyen : Latif GÜRBÜZER