Düzyazı Türleri - Düşünce Yazıları (Öğretici Türler)

Düzyazı Türleri - Düşünce Yazıları (Öğretici Türler)

1.MAKALE : Bir gerçeği açıklamak, bir konuda görüş ve düşünceler  öne sürmek ya da bir tezi savunmak, desteklemek için yazılan yazılara makale denir.

 

2.FIKRA (KÖŞE YAZISI) : Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, kanıtlama gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır.

Uyarı: FIKRA-MAKALE: İkisi de gazete yazısıdır. Makalede ispat vardır, ciddi bilimsel bir dil kullanılır; fıkra ise daha serbest ve mizahi ögeler içerir ve ispat yoktur. Makalede yazar doğruyu, fıkrada ise kendi doğrusunu anlatır.

 

3.DENEME : Yazarın herhangi bir konudaki görüşlerini, kesin kurallara varmadan, kanıtlamaya kalkmadan, okuyucuyu inanmaya zorlamadan anlattığı yazı türüdür.

Bizde önemli denemeciler şunlardır: Ahmet Haşim (Bize Göre, Gurabahane-i Laklakan), Ahmet Rasim, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar (Beş Şehir), Nurullah Ataç (Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Sözden Söze), Suut Kemal Yetkin (Günlerin Götürdüğü, Şiir Üzerine Düşünceler…), Falih Rıfkı Atay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Sabahattin Eyüboğlu, Salah Birsel, Mermi Uygur… dersimiz.com

 

4.SÖYLEŞİ (SOHBET) : Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde yazdığı yazılara sohbet denir.

Uyarı: SOHBET-DENEME: Sohbette yazar okuyucuyla konuşur. Denemede yazar kendisiyle konuşur. Sohbetin dili, anlatımı yalındır; deneme de ise daha ciddi bir dil kullanılır. Sohbette yüzeysel, denemede ise derinlemesine bir anlatım vardır.

 

5.ELEŞTİRİ(TENKİT) : Bir sanat eserinin olumlu ya da olumsuz yanlarını somut verilere dayanarak yargılayıp eserin gerçek değerini orta¬ya koymak amacıyla yazılan yazı türüdür.

Eleştiri türleri şunladır :

1. Tarihsel Eleştiri: Eserin, yazıldığı zaman dilimine özgü özellikler taşıdığı görüşünden hareket eder.

2. Toplumbilimsel Eleştiri: Bu bakış açısı eseri, toplumsal yapının bir yansıması olarak görerek irdeler.

3. Sanatçıya Dönük Eleştiri: Eleştirmen bu bakış açısında eseri, sanatçının yaşamının bir aynası olarak görür.

4. Eleştirmene Dönük Eleştiri: Eleştirmenin kişisel beğenisini ölçüt aldığı eleştiri türüdür.

5. Yapıta Dönük Eleştiri: Bu bakış açısında yapıt dışı hiçbir ögeye yönelinmez.

Uyarı: Eleştiri inceleme yöntemi olarak ikiye ayrılır. Bunlar:

A. Öznel (İzlenimsel/Subjektif/Empresyonist) Eleştiri: Anatole France’nin ilkelerini belirlediği ve eleştirmenin bir eseri kendi zevk ölçülerini göz önüne alarak incelediği eleştiri türüdür. Bu tür eleştirilerde öznel yargılar çok olacağından günümüzde pek rağbet görmez.
B. Nesnel ( Bilimsel/Objektif) Eleştiri: Edebi eserin içerik, yapı ve üslubu üzerinde tarafsız olarak yapılan eleştiridir. Kişisel yargılara varmaktan kaçınılır. Eser tarafsız bir şekilde eleştirilir. Günümüzde daha çok kullanılan eleştiri yöntemidir.

 

6.RÖPORTAJ : Gazetecilerin bir yeri, bir kurumu ziyaret ederek o yerin özelliklerini, orada gördüklerini, kişisel düşünceleriyle birleştirip fotoğraflarla belgeleyerek kaleme aldıkları yazılardır.


Ekleyen : dersimiz.com